John Cassavetes

Amerykański reżyser, scenarzysta i aktor. Jeden z najważniejszych twórców amerykańskiego kina niezależnego. Prywatnie – mąż aktorki Geny Rowlands i ojciec aktora i reżysera Nicka Cassavetesa.

Urodził się 9 grudnia 1929 roku w Nowym Jorku w rodzinie greckich emigrantów. Studiował literaturę angielską oraz aktorstwo w nowojorskiej American Academy of Dramatic Arts.

Zaczynał karierę na początku lat 50-tych, od 1953 roku pojawiając się gościnnie w różnych programach i serialach TV oraz – w tym samym roku – debiutując na dużym ekranie w drugoplanowej roli w „Taxi” (1953).

Pierwsze bardziej znaczące role zagrał w „Ulicach zbrodni” (1956) Dona Siegla i w filmie „Na skraju miasta” (1957) Martina Ritta z Ruby Dee i Sidneyem Poitier.

W 1959 roku debiutował jako reżyser „Cieni” (Pasinetti Award na MFF w Wenecji, cztery nominacje do BAFTA) – filmu zrealizowanego za pomocą skromnych środków na taśmie 16mm, opartego na improwizacji aktorskiej, który po dziś dzień stanowi wzór dla kolejnego pokolenia twórców niezależnych.

Sukces debiutu umożliwił Cassavetesowi realizację filmu dla wytwórni Paramount („Dziecko czeka” 1963 z Geną Rowlands i Burtem Lancasterem), on jednak wolał działać niezależnie, dzięki czemu osiągał zresztą znacznie lepsze efekty („Twarze” z Geną Rowlands, 1968, NSFC Award i nominacja do Oscara za scenariusz, nominacja do Złotego Lwa w Wenecji; „Mężowie” 1970 z Peterem Falkiem i własnym udziałem, nominacja do Złotego Globu za scenariusz, „Minnie i Moskovitz” 1971 z Seymourem Casselem i Rowlands).

W międzyczasie ponownie zagrał u Dona Siegla w „Zabójcach” (1964) z Ronaldem Reaganem oraz wystąpił w roli męża Mii Farrow w „Dziecku Rosemary” (1968) Polańskiego.

Otrzymał nominację do Oscara i Złotego Globu za drugoplanową rolę w głośnym filmie wojennym „Parszywa dwunastka” (1967) Roberta Aldricha.

W latach 1959-60 był też gwiazdą serialu „Johnny Staccato”.

Rozwiniętą w „Twarzach” metodę twórczą polegającą na specyficznej, niezmiennie opartej na improwizacji pracy z aktorem i realistycznym, niemal dokumentalnym sposobie rejestracji rzeczywistości kontynuował także w kolejnych dziełach: „Kobiety pod presją” z Rowlands i Falkiem oraz debiutującym synem, Nickiem Cassavetesem (1974, nominacja do Oscara za reżyserię, nominacje do Złotego Globu za scenariusz i reżyserię, Srebrna Muszla oraz Specjalne Wyróżnienie na MFF w San Sebastián), kryminale „Zabójstwo chińskiego maklera” (1976) z Casselem, dramacie „Premiera” (1977) i uhonorowanym Złotym Lwem w Wenecji thrillerze „Gloria” (1980) z Geną Rowlands.

Odnosząc sukcesy jako reżyser, Cassavetes jednocześnie nie rezygnował z aktorstwa. W 1972 roku pojawił się obok jednego ze swoich „nadwornych” aktorów – Petera Falka – w „Columbo: Etiuda w czerni”.

Za występ w dramacie TV „W narożniku” (1979) otrzymał nominację do Emmy, dobre recenzje zbierając za rolę u boku Kirka Douglasa w „Furii” (1978) Briana De Palmy i u boku żony, Geny Rowlands w „Burzy” (1982) Paula Mazursky’ego.

W 1984 roku zrealizował adaptację sztuki teatralnej Teda Allana „Strumienie miłości”, gdzie pojawił się ponownie obok żony. Film otrzymał Złotego Niedźwiedzia i nagrodę FIPRESCI na MFF w Berlinie oraz włoską Srebrną Taśmę.

Ostatnim filmem Cassavetesa była komedia „Wielki kłopot” (1986) z Beverly D’Angelo i Peterem Falkiem.

Zmarł 3 lutego 1989 roku na marskość wątroby.

W 1997 roku na MFF w Cannes miał premierę powstały w oparciu o jego scenariusz film „Jak jej nie kochać” w reżyserii syna, Nicka Cassavetesa, z udziałem Seana Penna, Johna Travolty, Robin Wright Penn i Geny Rowlands.

W 1986 roku został laureatem Nagrody za Osiągnięcia Życia ufundowanej przez Stowarzyszenie Krytyków Filmowych w LA.