Oscary 2015: Ciekawostki, rekordy, sensacje

Oscary 2015: Ciekawostki, rekordy, sensacje
Źródło zdjęć: © AFP

Już po raz 87. Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej (Academy of Motion Picture Arts and Sciences), zwana powszechnie i skrótowo Amerykańską Akademią Filmową przyzna swoje doroczne nagrody. To najważniejsze wydarzenie w świecie kina i najbardziej pożądana przez twórców nagroda filmowa. Na przestrzeni wielu dekad Oscary przeżywały wzloty i upadki. Zawsze jednak wywoływały spore poruszenie, reagowały na wydarzenia dziejące się w świecie kina, kształtowały wyobraźnię widzów, budowały zainteresowanie X muzą.

Oscary honorowały wielkie gwiazdy i odkrywały ich następców. Wiele wyborów było trafnych, sporo chybionych, czasami nagrody trafiały w dobre ręce, czasami mijały się z powszechnym odczuciem. Są wybitni twórcy bez Oscara, są inni z całą ich kolekcją. Oscary budzą emocje od lat, ich laureaci przechodzą do historii, filmy i producenci zyskują marketingowy znak jakości. Na przestrzeni lat Oscarom towarzyszyło wiele fascynujących wydarzeń. Oto ich skrócona historia.

- Najkrótszą w historii ceremonią wręczenia Oscarów była pierwsza, z 1929 roku. Część wieczoru poświęcona rozdaniu nagród trwała zaledwie 15 minut, a listę zwycięzców ogłoszono jakieś trzy miesiące wcześniej.

- Najdłuższa w historii nagród uroczystość odbyła się w 2002 roku. Trwała 4 godziny i 23 minuty.

- Tylko dwa filmy nieme zdobyły Oscara dla najlepszej produkcji roku. Podczas pierwszej ceremonii (1927/28) wygrały "Skrzydła", a w edycji podsumowującej filmy z 2011 roku zwyciężył "Artysta".

- Tylko trzy filmy zwyciężyły w kategoriach Najlepszy Film, Reżyser, Aktor, Aktorka i Scenariusz: "Ich noce" (1934), "Lot nad kukułczym gniazdem" (1975) i "Milczenie owiec" (1991).

Obraz

"Milczenie Owiec"

- Najmłodszym laureatem Oscara była Shirley Temple, która w 1934 roku w wieku sześciu lat otrzymała Nagrodę Specjalną.

- Pierwszym twórcą, który odmówił przyjęcia Oscara był scenarzysta Dudley Nichols za film "The Informer". Później na podobną decyzję zdobyli się George C. Scott za "Pattona" i Marlon Brando za "Ojca chrzestnego".

Obraz

"Ojciec Chrzestny"

- Pierwszym obrazem dźwiękowym nagrodzonym Oscarem w kategorii Najlepszy Film była "Melodia Broadwayu" (1928/29).

- Pierwszym filmem nieanglojęzycznym nominowanym w kategorii Najlepszy Film byli francuscy "Towarzysze broni" (1938).

- Tylko dziewięć nieanglojęzycznych filmów otrzymało nominacje do Oscara w kategorii Najlepszy Film. Były to: "Towarzysze broni" (1938), "Z" (1969), "Emigranci" (1972), "Szepty i krzyki" (1973), "Listonosz" (1995), "Życie jest piękne" (1998), "Przyczajony tygrys, ukryty smok" (2000), "Listy z Iwo Jimy" (2006) oraz "Miłość" (2012).

- Jedynie cztery filmy w historii otrzymały Oscara dla najlepszego filmu nie mając nominacji za reżyserię: "Skrzydła" (1927), "Grand Hotel" (1932), "Wożąc Panią Daisy" (1989) oraz "Operacja Argo" (2012).

- Pierwszy w historii laureat Oscara nie wziął udziału w ceremonii wręczenia nagród. Emil Jennings nie pojawił się na uroczystości w sezonie 1927/28 ponieważ postanowił wrócić do swojego domu do Niemiec. Zanim jednak wyjechał, Oscar został mu przekazany.

- Najdłuższe przemówienie za zdobytego Oscara było udziałem Greer Garson, która w 1942 roku zdobyła nagrodę za rolę w "Pani Miniver". Jej przemowa trwała między 5 a 7 minut.

- Henry Fonda musiał czekać aż 41 lat od otrzymania pierwszej nominacji za "Grona gniewu" (1941) do swego ostatecznego triumfu w "Nad złotym stawem" (1982).

- Najdłuższym najlepszym filmem jest "Przeminęło z wiatrem" z 1939 roku (234 minuty), najkrótszym natomiast zwycięzca za rok 1955 - "Marty" (91 minut).

Obraz

- Następujące osoby były nominowane za grę aktorską, reżyserię i scenariusz do tego samego filmu: Orson Welles ("Obywatel Kane" - 1941), Woody Allen ("Annie Hall" - 1978), Warren Beatty ("Niebiosa mogą poczekać" - 1978 i "Czerwoni" -1981) oraz Roberto Benigni ("Życie jest piękne" - 1998).

Obraz

Roberto Benigni, "Życie jest piękne"

- Nakręcone w 1939 roku "Przeminęło z wiatrem" to pierwszy kolorowy film nagrodzony Oscarem (ceremonia z 1940 roku) w najważniejszej kategorii. Przez lata kolor jeszcze nie dominował wśród produkcji nagrodzonych Oscarem dla najlepszego filmu. Kolejne kolorowe obrazy to: "Amerykanin w Paryżu" (1951), "Największe widowisko świata" (1952), "W 80 dni dookoła świata" (1956) i "Most na rzece Kwai" (1957)

- Pierwszym zdobywcą Oscara dla najlepszego filmu spoza Hollywood był "Hamlet" (1948), sfinansowany i zrealizowany w Wielkiej Brytanii.

- Zdarzyło się również tak, że jeden aktor otrzymał w tym samym roku dwa Oscary za tę samą rolę. W 1946 roku Harold Russell zdobył Oscara za rolę drugoplanową w filmie "Najlepsze lata naszego życia", nagrodzono go też honorową statuetką za aktorski dorobek życia, w który wpisał także i ten film.

- Najwięcej Oscarów zdobyły filmy: "Ben Hur" (1960), "Titanic" (1998), "Władca Pierścieni: Powrót Króla" (2004). Każdy z nich otrzymał po 11 statuetek. Drugie miejsce zajmuje "West Side Story" z 10 nagrodami.

- Filmami, które zdobyły największą liczbę nominacji są "Wszystko o Ewie" (1950) oraz "Titanic" (1997). Oba filmy otrzymały po 14 nominacji. Pierwszy z nich otrzymał 6 Oscarów, drugi natomiast 11.

- Aktorzy nominowani do Oscara rekordowe cztery razy pod rząd to: Marlon Brando (1951-54) i Al Pacino (1972-75). W tym roku Bradley Cooper otrzymał swoją trzecią nominację do Oscara z rzędu ("Poradnik pozytywnego myślenia", "American Hustle" oraz "Snajper"). Jeśli za rok ponownie zostanie przez Akademię wyróżniony, to dołączy do sławnych poprzedników.

- Tylko kilku laureatów nagrodzono statuetką rok po roku - Josepha L. Mankiewicza za reżyserię i scenariusz "Listów do trzech żon" w 1949 roku i "Wszystkiego o Ewie" w 1950 roku; Alana Menkena w 1991 roku za piosenkę i muzykę do "Pięknej i Bestii", a rok później do "Aladyna". Johna Tolla za zdjęcia do "Wichrów namiętności" oraz "Braveheart". W tym roku dołączyć do tego grona może Emmanuel Lubezki autor zdjęć do zeszłorocznej "Grawitacji" i tegorocznego "Birdmana".

- 1956 rok to pierwsza edycja Oscarów, w których wszystkie produkcje nominowane w kategorii Najlepszy Film były kolorowe.

- Pierwszym zwycięzcą w kategorii Film Nieanglojęzyczny był Federico Fellini, nagrodzony za "La Stradę" (1956). Potem jeszcze trzykrotnie zdobywał on nagrodę Akademii za: "Noce Cabirii" (1957), "8 i pół" (1963 – pokonany "Nóż w wodzie" Polańskiego) oraz "Amarcord" (1974 – pokonany "Potop").

- Pierwszym polskim filmem zgłoszonym do Oscara w kategorii Film Nieanglojęzyczny był "Kanał" Andrzeja Wajdy w 1957 roku.

- Polska kinematografia nigdy nie otrzymała Oscara w kategorii Film Nieanglojęzyczny. Nominacje otrzymały za to: "Nóż w wodzie" (1963), "Faraon" (1966), "Potop" (1974), "Ziemia obiecana" (1975), "Noce i dnie" (1976), "Panny z Wilka" (1979), "Człowiek z żelaza" (1981), "Katyń" (2007), "W ciemności" (2011) oraz w tym roku "Ida". Do dziesięciu razu sztuka?

- Walt Disney ustanowił rekord pod względem liczby otrzymanych Oscarów, zdobywając w sumie 26 statuetek. Pozostaje również odbiorcą największej liczby nagród, wręczonych podczas jednej ceremonii, dzięki czterem statuetkom, które zgarnął w 1953 roku.

- Najczęściej doceniani twórcy podczas jednej ceremonii to Walt Disney wśród panów, który w 1953 roku zdobył Oscary w kategoriach doceniających: pełnometrażowy dokument, krótkometrażowy dokument, krótką animację oraz animacje fabularne. Wśród pań rekord należy do Fran Walsh, która w 2003 roku za "Władcę Pierścieni: Powrót Króla" zdobyła nagrody za najlepszą piosenkę, film i adaptowany scenariusz.

- Najwięcej nominacji w historii posiada również Walt Disney - 64. Z żyjących twórców prowadzi John Williams z 49. Ten pierwszy zdobył także największą liczbę Oscarów - 26. John Williams natomiast 5.

- W kategorii Najlepsza Aktorka najczęściej nominowana była Meryl Streep, która zdobyła trzy Oscary spośród 19 nominacji (15 dla aktorki pierwszoplanowej i 4 dla drugoplanowej). Jej nagrodzone role to: "Sprawa Kramerów" (rola drugoplanowa) oraz "Wybór Zofii" i "Żelazna dama" (role pierwszoplanowe). Katharine Hepburn nominowano 12 razy (zawsze za rolę pierwszoplanową), a statuetką uhonorowano ją czterokrotnie. W tym roku Meryl Streep może zdobyć swojego czwartego Oscara, jednak jej szanse są raczej niewielkie.

- "Nocny kowboj" (1970) to jedyny dozwolony od lat 18 film, jaki zdobył nagrodę Akademii Filmowej dla najlepszego filmu.

- Francis Ford Coppola pozostaje jedyną osobą, która otrzymała 5 nominacji w ciągu jednego roku. W 1974 roku dostał nominację w kategorii Najlepszy Film jako producent "Ojca chrzestnego II" i "Rozmowy", w kategoriach Najlepsza Reżyseria i Najlepszy Scenariusz Adaptowany za "Ojca chrzestnego II" oraz Najlepszy Scenariusz Oryginalny za "Rozmowę".

- Dwa sequele zwyciężył w kategorii Najlepszy Film - były to "Ojciec chrzestny II" (1974) oraz "Władca Pierścieni: Powrót Króla" (2003).

- Jedyną osobą, która zdobyła Oscara za granie osoby płci przeciwnej była Linda Hunt nagrodzona Oscarem za rolę mężczyzny w filmie "Rok niebezpiecznego życia".

- Pierwszego pośmiertnego Oscara za rolę aktorską otrzymał Peter Finch w 1976 roku za "Sieć" (notabene aktor zagrał rolę prezentera, który na ekranie zapowiada swoją śmierć). Pośmiertnie Oscara otrzymał także Heath Ledger za kreację w "Mrocznym rycerzu".

- Pierwszego pośmiertnego Oscara otrzymał Sidney Howard za scenariusz "Przeminęło z wiatrem". James Dean jest jedynym aktorem, który pośmiertnie otrzymał dwie nominacje. Najpierw za "Na wschód od Edenu" (1955), a rok później za "Olbrzyma" (1956).

Obraz

James Dean

- Zmarły przedwcześnie John Cazale wystąpił jedynie w pięciu filmach, ale wszystkie te produkcje był nominowane lub wygrały Oscara dla najlepszego filmu. Kreacje aktora to: Fredo Corleone w "Ojcu chrzestnym" (1972), Stan w "Rozmowie" (1974), Fredo Corleone w "Ojcu chrzestnym 2" (1974), Salvator "Sal" w "Pieskim popołudniu" (1975) oraz Stanley "Stosh" w "Łowcy jeleni" (1978).

- Niejaki Robert Opal jest jedynym człowiekiem, który pojawił się nago na ceremonii rozdania Oscarów. Kilka lat później został on zastrzelony w San Francisco podczas próby napadu na sex-shop.

- Alfred Hitchcock, King Vidor, Robert Altman i Clarence Brown mimo zdobycia pięciu nominacji do Oscara za reżyserię swoich filmów, nigdy nie otrzymali regulaminowej nagrody.

- Filmem, który najdłużej musiał czekać na Oscara jest "Światła rampy" Charlie Chaplina. Mimo że wyprodukowany został w 1952 roku, zgodnie z regulaminem Akademii o nominacje ubiegać mógł się dopiero po premierze w Los Angeles, która miała miejsce w 1972 roku. Na Oscara (w kategorii Najlepsza Muzyka) musiał więc czekać 20 lat.

- Najkrótszy w historii nagrodzony Oscarem występ ma na swym koncie Judi Dench, uhonorowana w kategorii Najlepsza Aktorka Drugoplanowa w 1998 roku, za niecałe 8 minut obecności na ekranie w roli królowej Elżbiety I ("Zakochany Szekspir" ).

- Najkrótszy występ nagrodzony w kategorii Najlepszy Aktor ma w swoim dorobku Anthony Hopkins w postaci 16-minutowej roli Hannibala Lectera w "Milczeniu owiec" (1991).

- Daniel Day-Lewis jest jedynym aktorem, który zdobył trzy Oscary za główną rolę męską – "Moja lewa stopa", "Aż poleje się krew" i "Lincoln" (w sumie zaś pięć nominacji). Jack Nicholson ma też trzy Oscary aktorskie, ale dwa zdobył za role pierwszoplanowe, a jedną za drugoplanową (w sumie zaś dostał 12 nominacji). Mimo zdobycia 10 nominacji, Laurence Olivier otrzymał tylko jedną statuetkę dla najlepszego aktora. Dziewięciokrotnie nominowany Spencer Tracy wywalczył dwa Oscary.

- Pierwszego aktorskiego Oscara za rolę w filmie nieanglojęzycznym zdobyła Sophia Loren występująca w filmie "Matka i córka". Podobnej sztuki dokonali Roberto Benigni za "Życie jest piękne" oraz Jean Dujardin za "Artystę".

- Kathryn Bigelow to jedyna kobieta nagrodzona Oscarem w kategorii Najlepsza Reżyseria. Inne reżyserki nominowane do tej kategorii to: Lina Wertmuller, "Seven Beauties" (1976), Jane Campion, "Fortepian" (1994), Sofia Coppola, "Między słowami" (2003).

- Trzykrotnie doszło do przełożenia wcześniej planowanej ceremonii wręczenia Oscarów. W 1938 roku z powodu trzęsienia ziemi w Los Angeles, w 1968 roku po zabójstwie Martina Luthera Kinga oraz w 1981 roku po zamachu na Rolanda Reagana.

- Pierwsza telewizyjna relacja z rozdania Oscarów miała miejsce 19 marca 1953 roku. Trzynaście lat później 18 kwietnia 1966 roku przeprowadzono pierwszą telewizyjną relację w kolorze. Obie te uroczystości poprowadził Bob Hope.

- Najwięcej razy gospodarzem ceremonii wręczenia Oscarów był wspomniany Bob Hope. W latach 1939-1977 poprowadził tę uroczystość 18 razy. Billy Crystal gospodarzem był osiem razy. Johnny Carson pełnił tę rolę pięć razy. Jack Lemmon i Whoopi Goldberg po cztery razy bawili publiczność, a David Niven dostąpił zaszczytu trzykrotnie. W tym roku w roli gospodarza debiutuje Neil Patrick Harris.

- Podczas 61. ceremonii wręczenia Oscarów w 1989 zmieniono słynną frazę poprzedzającą wręczenie nagrody. Słynne *"And the winner is..." zastąpiono "And the Oscar goes to...".*

Autor: Krzysztof Spór, dziennikarz filmowy i animator kultury filmowej. Współtwórca, pierwszy i wieloletni redaktor naczelny portalu Stopklatka.pl, z którym zdobył Nagrodę PISF dla najlepszego portalu internetowego o tematyce filmowej. Laureat Nagrody im. Jana Machulskiego za całokształt działań na rzecz polskiego kina niezależnego. Dyrektor artystyczny festiwalu "Lato z Muzami" w Nowogardzie. Współpomysłodawca i jeden z organizatorów Akademii Węży, która corocznie przyznaje nagrody dla nieudanych polskich filmów, w ten sposób zabiegając o poprawę rodzimej kinematografii. Juror krajowych i międzynarodowych festiwali filmowych. Wielbiciel polskiego kina i fantastyki pod każdą postacią. Od lutego 2014 kieruje działem Varia w miesięczniku "Kino". Autor bloga "Spór w kinie" (sporwkinie.blogspot.com)

Wybrane dla Ciebie

Nowy "Superman" podbija kina. Rekordowe wyniki i entuzjastyczne recenzje
Nowy "Superman" podbija kina. Rekordowe wyniki i entuzjastyczne recenzje
Ujawniono zarobki. Filmowy Superman wcale nie dostał najwięcej!
Ujawniono zarobki. Filmowy Superman wcale nie dostał najwięcej!
"Wołyń" Smarzowskiego był jak kij wsadzony w mrowisko. Ukraińcy nie chcieli go oglądać
"Wołyń" Smarzowskiego był jak kij wsadzony w mrowisko. Ukraińcy nie chcieli go oglądać
I piwo, i bank. Reklamy Bogusława Lindy pod lupą
I piwo, i bank. Reklamy Bogusława Lindy pod lupą
Nie hamowała się. Rzuciła wiązankę bluzg do fotografów
Nie hamowała się. Rzuciła wiązankę bluzg do fotografów
Bije rekordy box office. Jeszcze kilka milionów i Brad może otwierać szampana
Bije rekordy box office. Jeszcze kilka milionów i Brad może otwierać szampana
Żona go przestrzegała, nie posłuchał. Cztery lata temu zmarł tragicznie Jerzy Janeczek
Żona go przestrzegała, nie posłuchał. Cztery lata temu zmarł tragicznie Jerzy Janeczek
Porażka serialu ze Schwarzeneggerem. Netflix liczył na więcej
Porażka serialu ze Schwarzeneggerem. Netflix liczył na więcej
Epicki. Jason Momoa wraca do korzeni jako wódz wojownik
Epicki. Jason Momoa wraca do korzeni jako wódz wojownik
Sofia Vergara za stara dla Brady'ego? "Czysta fikcja"
Sofia Vergara za stara dla Brady'ego? "Czysta fikcja"
Gene Hackman z żoną byli zadłużeni. Zagraniczne media podają konkretną kwotę
Gene Hackman z żoną byli zadłużeni. Zagraniczne media podają konkretną kwotę
Miał 56 lat. Podano przyczynę śmierci aktora "Czarodziejek"
Miał 56 lat. Podano przyczynę śmierci aktora "Czarodziejek"