Zbigniew Cybulski

Postać – legenda. Najwybitniejszy polski aktor okresu powojennego. Idol swojego pokolenia i symbol dla pokoleń kolejnych. Charyzmatyczny, przedwcześnie zmarły, kojarzony przede wszystkim z rolą Maćka z „Popiołu i diamentu” Andrzeja Wajdy – rolą, która była dla niego zbawieniem, ale też obarczyła go piętnem „legendarności”.

Obraz

Urodził się 3 listopada 1927 roku w miejscowości Kniaże koło Stanisławowa (dzisiejsza Ukraina). Najpierw studiował w krakowskiej Szkole Handlowej, później przeniósł się na Wydział Dziennikarski Uniwersytetu Jagiellońskiego, by wreszcie, w 1949 roku rozpocząć naukę w Państwowej Wyższej Szkole Aktorskiej, którą ukończył w 1953 roku.

W tym samym czasie przeprowadził się do Gdańska, gdzie związał się z Teatrem Wybrzeże.

Rok później założył legendarny teatr studencki „Bim-bom”, który prowadził przez kolejne sześć lat (1954-60), wspólnie z Bogumiłem Kobielą i Jerzym Afanasjewem. Przedsięwzięcie to było o tyle istotne, że sam autor uważał je za właściwy początek swojego „życia artystycznego”.

W późniejszym okresie (1957-58), ponownie razem z Bogumiłem Kobielą byli inicjatorami eksperymentalnego Teatru Rozmów.

Debiutował w 1954 roku w filmie Andrzeja Wajdy „Pokolenie” – pechowo jego rola została jednak niemal całkowicie wycięta podczas montażu, ograniczając występ aktora do epizodu.

W pierwszych latach kariery, generalnie pojawiał się głównie w rolach epizodycznych (sensacyjne filmy „Kariera” 1954, „Tajemnica dzikiego szybu” 1955), większe kreacje tworząc w takich filmach, jak m.in. : „Trzy starty” Stanisława Lenartowicza (1955), czy „Wraki” (1956) Ewy i Czesława Petelskich.

W 1958 roku pojawił się u Kazimierza Kutza w wojennym filmie „Krzyż walecznych”, u Aleksandra Forda w „Ósmym dniu tygodnia” wg Marka Hłaski, zaś przede wszystkim w niezapomnianej roli Maćka Chełmickiego w „Popiele i diamencie” Andrzeja Wajdy, dzięki której Cybulski, z mało znanego epizodycznego i drugoplanowego aktora, z dnia na dzień stał się idolem pokolenia, prawdziwą gwiazdą polskiego kina, z rzeszą fanów chcących naśladować jego wygląd (charakterystyczne ciemne okulary i skórzana kurtka) i styl bycia.

Po zagraniu roli Maćka, Cybulski próbował powtórzyć swój wielki sukces i wyrwać się ze szpon legendy, której stał się ucieleśnieniem, ale już nigdy nie udało mu się dostać roli o porównywalnym ciężarze gatunkowym.

Stworzył jednak wiele znaczących kreacji w ważnych dziełach polskiej kinematografii, współpracując z najwybitniejszymi polskimi reżyserami.

Zagrał ponownie u Wajdy w „Niewinnych czarodziejach” (1960) i w jednej z nowelek międzynarodowego projektu „Miłość dwudziestolatków” (1962), oraz u Wojciecha Jerzego Hasa w „Jak być kochaną” (1962), jako Van Worden w adaptacji „Rękopisu znalezionego w Saragossie” (1964) oraz w dramacie „Szyfry” (1966).

Wystąpił w roli Staszka w „Pociągu” (1959) Jerzego Kawalerowicza z Lucyną Winnicką oraz wziął udział (również jako współscenarzysta) w debiucie reżyserskim Janusza Morgensterna „Do widzenia, do jutra” (1960), wyrastającym z klimatu studenckiego teatru „Bim- bom”. W 1967 roku zagrał u tego reżysera w dramacie psychologicznym „Jowita”.

Ponownie spotkał się z Kutzem przy okazji realizacji „Milczenia” (1963) oraz wystąpił u boku Gustawa Holoubka i Igi Cembrzyńskiej w „Salcie” Tadeusza Konwickiego (1965).

Dzięki kreacji w „Popiele i diamencie” stał się znany również zagranicą, co poskutkowało propozycjami występów w produkcjach francuskich („Lalka”, „Herbatka miętowa”) i w szwedzkim obrazie „Kochać” z udziałem „bergmanowskiej” aktorki Harriet Andersson.

Zagrał w komediach: „Ich dzień powszedni” (1963) Aleksandra Ścibora- Rylskiego, „Rozwodów nie będzie” (1963) Jerzego Stefana Stawińskiego, „Giuseppe w Warszawie” (1964) i „Cała naprzód” (1966) Stanisława Lenartowicza, w kryminalnym filmie „Zbrodniarz i panna” (1963) Janusza Nasfetera oraz w sensacyjnym obrazie Aleksandra Ścibora- Rylskiego „Morderca zostawia ślad” (1967), który był ostatnim projektem z udziałem Cybulskiego. Premiera filmu odbyła się już po tragicznej śmierci aktora.

Zginął 8 stycznia 1967 roku we Wrocławiu, na skutek wypadku, jakiego doznał wskakując (jak to miał w zwyczaju) w biegu do odjeżdżającego pociągu.

Od 1969 roku przyznawana jest w Polsce nagroda jego imienia, dla „młodych aktorów wyróżniających się wybitną indywidualnością”.

Zbigniew Cybulski

Źródło artykułu: WP Film

Wybrane dla Ciebie

8 Oscarów, kasowy hit. Arcydzieło Formana znów w kinach
8 Oscarów, kasowy hit. Arcydzieło Formana znów w kinach
To były wczesne objawy demencji. Żona Bruce'a zauważyła, jak się zmienił
To były wczesne objawy demencji. Żona Bruce'a zauważyła, jak się zmienił
Ostatni film kultowego duetu. Zdjęcia z nowego filmu Pasikowskiego w plenerze
Ostatni film kultowego duetu. Zdjęcia z nowego filmu Pasikowskiego w plenerze
Hit do obejrzenia w domu. W kinach zarobił blisko 400 mln dolarów
Hit do obejrzenia w domu. W kinach zarobił blisko 400 mln dolarów
Nie chcieli go w krakowskiej PWST. Po latach stał się najwybitniejszym aktorem swojego pokolenia
Nie chcieli go w krakowskiej PWST. Po latach stał się najwybitniejszym aktorem swojego pokolenia
"Tato miał problem z hazardem i alkoholem". Córka Jerzego Bińczyckiego nie ukrywa prawdy
"Tato miał problem z hazardem i alkoholem". Córka Jerzego Bińczyckiego nie ukrywa prawdy
Nowy przebój Netfliksa. Tak makabrycznej historii jeszcze nie pokazali
Nowy przebój Netfliksa. Tak makabrycznej historii jeszcze nie pokazali
Znów będą kontrowersje? Mocny zwiastun nowego filmu Smarzowskiego
Znów będą kontrowersje? Mocny zwiastun nowego filmu Smarzowskiego
Był synonimem Nowej Fali i niepoprawnym amantem. Świat kina nie przestał go opłakiwać
Był synonimem Nowej Fali i niepoprawnym amantem. Świat kina nie przestał go opłakiwać
Dwayne Johnson o roli w "Smaching Machine". "Naprawdę tego pragnąłem"
Dwayne Johnson o roli w "Smaching Machine". "Naprawdę tego pragnąłem"
Nabrała masy mięśniowej. Niemal jak Dwayne The Rock Johnson
Nabrała masy mięśniowej. Niemal jak Dwayne The Rock Johnson
Gwiazda "Plotkary" w odważnym teledysku. Wystąpiła całkiem nago
Gwiazda "Plotkary" w odważnym teledysku. Wystąpiła całkiem nago