Rod Steiger

Ceniony, nieżyjący już aktor amerykański. Zdobywca Oskara za rolę w dramacie „W upalną noc” z Sidneyem Poitier. Częsty odtwórca postaci historycznych: Mussoliniego, Ala Capone, Napoleona i Poncjusza Piłata. Pamiętny Juan Miranda w słynnym spaghetti-westernie „Garść dynamitu” Sergia Leone.

Urodził się 14 kwietnia 1925 roku w Westhampton w stanie Nowy Jork. W czasie wojny służył w Amerykańskiej Marynarce Wojennej na Pacyfiku, a po jej zakończeniu działał również w państwowej służbie cywilnej.

Karierę aktorską rozpoczął na początku lat 50-tych, jako aktor z pewnym doświadczeniem scenicznym, które zdobył na deskach nowojorskich teatrów.

Jego debiutem pełnometrażowym był dramat Freda Zinnemanna „Teresa” (1951), a przełomową rolą – ta u boku Marlona Brando w obsypanym nagrodami filmie „Na nabrzeżu” Elii Kazana (1954, pierwsza nominacja do Oskara).

W 1955 roku ponownie spotkał się z Zinnemannem na planie westernu „Oklahoma!”, a w 1956 miał okazję partnerować Humphreyowi Bogartowi na planie ostatniego filmu w jego karierze, zatytułowanego „Tym cięższy jest upadek”.

* Lata 50-te to, oprócz ról filmowych, również stała obecność na małym ekranie i udział w wielu odcinkach różnych produkcji TV z cyklu „Kraft Televison Theatre”, czy „The Philco Television Playhouse”. Najsłynniejszą kreacją telewizyjną tamtych lat była rola tytułowego „Marty’ego” w dramacie Delberta Manna (1953). Powstała dwa lata później, kinowa wersja filmu (już bez udziału Steigera) przyniosła Mannowi Oskara za reżyserię i była prawdziwym przebojem sezonu.*

Dekadę lat 50-tych zamknął jednym z wielu aktorskich wcieleń w postaci historyczne w biograficznej produkcji o „Alu Capone” (1959), zaś kolejną otworzył występem u boku Joan Collins w kryminale Henry’ego Hathawaya „Siedmioro złodziei” (1960).

* Lata 60-te to czas największych triumfów Steigera – Srebrny Niedźwiedź, nagroda BAFTA, nominacja do Oskara i Złotego Globu to laury zebrane za główną rolę w „Lombardziście” Sidneya Lumeta (1964), a upragniona Nagroda Akademii, Złoty Glob, BAFTA, National Society of Film Critics Award i Golden Laurel to nagrody, które przyniosła mu kreacja u boku Sidneya Poitier w dramacie „W upalną noc” Normana Jewisona (1967).*

Ponadto wystąpił u boku Julie Christie i Omara Sharifa w słynnej ekranizacji „Doktora Żywago” Davida Leana (1965), zgarnął Davida za rolę tytułowego „Sierżanta” (1968) i Sant Jordi Award za role w: „The Loved One” Tony’ego Richardsona (1965), „W upalną noc” i „Nie traktuje się tak damy” (1968). W 1969 roku zagrał dość kontrowersyjną rolę mocno wytatuowanego bohatera w dramacie „The Illustrated Man”, spotykając się na planie, nie po raz pierwszy zresztą, z ówczesną żoną, aktorką Claire Bloom.

Steiger ma na swoim koncie wiele ról w filmach europejskich – włosko i francuskojęzycznych. Do najbardziej znanych należą: rola Juana Mirandy w spaghetti-westernie „Garść dynamitu” Sergia Leone (1971), tytułowa kreacja w biograficznym filmie historycznym „Mussolini: Ostatni akt” (1974), występ u boku Romy Schneider we francuskim kryminale „Niewinni o brudnych rękach” Claude’a Chabrola (1975) i rola Peperkorna w ekranizacji „Czarodziejskiej góry” Tomasza Manna (1982).

W postać Benito Mussoliniego wcielił się również w 1981 roku w biograficznej produkcji libijsko- amerykańskiej „Omar Mukhtar” z Anthonym Quinnem w roli tytułowej. Do galerii wykreowanych przez niego postaci historycznych należą też m.in.: Napoleon („Waterloo” Siergieja Bondarczuka, z Orsonem Wellesem i Christopherem Plummerem 1970), Poncjusz Piłat (gwiazdorsko obsadzony mini-serial biblijny „Jezus z Nazaretu” Franka Zeffirellego 1977) i W.C. Fields („W.C. Fields and Me” Arthura Hillera 1976).

W 1978 roku ponownie spotkał się z Normanem Jewisonem na planie dramatu „F.I.S.T.” z Sylvestrem Stallone. Kilkanaście lat później raz jeszcze zagrał ze Stallone’em w thrillerze „Specjalista”, obrywając nominację do Złotej Maliny (1994), a w 1999 roku powtórnie wystąpił u Jewisona w biograficznym „Huraganie” z Denzelem Washingtonem. Ostatnie produkcje filmowe z udziałem aktora to: debiut reżyserski Antonio Banderasa „Wariatka z Alabamy” (1999), dramat „Miesiąc nadziei” (2001, nagroda na MFF w Nowym Jorku) i thriller „Poolhall Junkies” Marsa Callahana (2002). Zmarł 9 lipca 2002 roku w Los Angeles z powodu zapalenia płuc i dysfunkcji nerek.

* Przed śmiercią zdążył nacieszyć się szeregiem nagród za całokształt, wśród których znalazły się: Specjalna nagroda Satellite im. Mary Pickford, Career Exellence Award na FF w Montréalu, Life Achievement Award na MFF w Karlovych Varach, Palm Springs i Atlantic City.*