TOP 10: Ekranizacje książek

Literatura nie zawsze stanowi dla filmowców wdzięczny materiał do pracy. Szczególnie widoczne jest to w przypadku pisarstwa polskiego – tak specyficznego i niełatwego w odbiorze. Tematyka podejmowana w najważniejszych dla nas książkach jest często niezwykle trudna do przełożenia na język kina. Nie oznacza to jednak, że nie doczekaliśmy się wspaniałych ekranizacji różnych polskich książek. Wprost przeciwnie – wśród filmowych dzieł opartych na arcydziełach rodzimej literatury, znaleźć można prawdziwe perełki. Które ekranizacje książek naszych autorów uznaje się jednak za najlepsze?

Na początku roku 2016 swoją premierę miał najnowszy film Krzysztofa Langa – „Słaba płeć?”. Scenariusz tej produkcji oparty jest luźno na powieści Katarzyny Grygi pt. „Suka”. Z tej okazji postanowiliśmy przypomnieć sobie najważniejsze ekranizacje książek polskich autorów. Oto wyjątkowy ranking dziesięciu najlepszych filmów, bazujących na dziełach naszej literatury.

href="http://film.wp.pl/top-10-ekranizacje-ksiazek-6025226846044801g">CZYTAJ DALEJ >>>

Listę najlepszych ekranizacji polskich książek otwiera „Solaris” w reżyserii Andrieja Tarkowskiego. Film oczywiście nawiązuje do najsłynniejszej powieści Stanisława Lema o tym samym tytule. Choć produkcja spotkała się z przychylną krytyką (obraz był nawet nominowany do Złotej Palmy w Cannes), nie przypadła ostatecznie do gustu polskiemu pisarzowi. Dzieło Tarkowskiego to nie jedyna ekranizacja „Solaris” w dziejach kinach. Książka doczekała się także ekranizacji amerykańskiej, w której zagrał sam George Clooney. Wyreżyserowany przez Stevena Soderbergha film nie odniósł jednak spektakularnego sukcesu. Warto mimo wszystko zaznaczyć, że „Solaris” to jeden z nielicznych przykładów polskich powieści, za których filmową realizację brali się zagraniczni twórcy.

„Solaris” to mroczna opowieść o planecie pokrytej tajemniczą forma życia w postaci galaretowatego oceanu. Na jedną ze stacji badawczych wysłany zostaje psycholog Kris Kelvin. Jego zadaniem jest zdiagnozowanie przyczyn dziwnego zachowania dwóch astronautów, eksplorujących powierzchnię tytułowej planety.

Dziewiątą lokatę rankingu najlepszych ekranizacji polskich książek zajęły „Pręgi” w reżyserii Magdaleny Piekorz. Film oparty jest na głośnej powieści Wojciecha Kuczoka – „Gnój”. Obraz został nagrodzony licznymi nagrodami na rozmaitych festiwalach, w tym trzema Złotymi Lwami. Główne role w "Pręgach” zagrali Michał Żebrowski, Jan Frycz, Wacław Adamczyk i Agnieszka Grochowska.

Film opowiada historię 12-letniego Wojtka Winklera, który wychowywany jest „twardą ręką” przez swojego ojca Andrzeja. Chłopiec niejednokrotnie staje się ofiarą przemocy domowej. Bity i zastraszany decyduje się pewnego dnia uciec z domu. Po wielu latach poznajemy Wojtka już jako dorosłego mężczyznę. Mimo upływu lat, sadystyczne metody wychowawcze ojca, pozostawiły trwałe ślady w psychice głównego bohatera. Pomóc Wojtkowi stara się nowopoznana kobieta - Tatiana.

W dziesiątce najlepszych ekranizacji polskich książek znalazło się również miejsce dla kultowych „Krzyżaków” w reżyserii Aleksandra Forda. Film bazujący na literackim pierwowzorze autorstwa Henryka Sienkiewicza, to najbardziej dochodowa produkcja w historii polskiego kina. Budżet „Krzyżaków” był tak duży, że za te same pieniądze, jakimi dysponowali twórcy, można było nakręcić nawet kilkanaście pomniejszych filmów!

Głównym bohaterem „Krzyżaków” jest dzielny rycerz Jurand ze Spychowa (Andrzej Szalawski), który w trakcie trwania konfliktu Rzeczpospolitej z Zakonem Krzyżackim odpiera atak wroga. Krzyżacy w odwecie mordują mu żonę i plądrują ziemię. W tym samym czasie w córce Juranda zakochuje się niejaki Zbyszko z Bogdańca. Obiecuje on swej ukochanej pomścić wszystkie krzywdy, jakie wyrządził jej wrogi zakon. Spór między Rzeczpospolitą a Krzyżakami zaostrza się. Dochodzi do wielkiej bitwy, od której zależeć będą dzieje całej Europy…

Siódme miejsce niniejszego zestawienia zajęło „Ziarno prawdy” Borysa Lankosza. Scenariusz filmu powstał na podstawie powieści Zygmunta Miłoszewskiego o tym samym tytule. Obraz ten to jeden z największych polskich kinowych hitów roku 2015. Krytycy i widzowie docenili mroczną atmosferę filmu, świetną realizację techniczną oraz doskonałą grę aktorską. Główną rolę w „Ziarnie prawdy” zagrał Robert Więckiewicz. Oprócz niego na ekranie pojawili się również m.in. Magdalena Walach, Jerzy Trela oraz Krzysztof Pieczyński.

Prokurator Teodor Szacki zostaje skierowany do poprowadzenia sprawy brutalnie zamordowanej kobiety, której ciało znalezione zostało w pobliżu sandomierskiej synagogi. Okazuje się, że zbrodnia może mieć powiązania z legendą rytualnych mordów, jakich w dalekiej przeszłości dopuszczać się miała ludność żydowska. Tego typu spekulacje wywołują w miasteczku falę niepokoju.

Kolejna lokata rankingu ekranizacji polskich książek przypadła „Weselu” w reżyserii Andrzeja Wajdy. Film ten jest oczywiście przeniesionym na ekran dramatem Stanisława Wyspiańskiego. Dzieło to zalicza się do najwybitniejszych w dorobku reżysera.

Film prezentuje imprezę weselną pewnego inteligenta z wiejską dziewczyną. Zabawa toczy się w ludowej atmosferze i z każda minutą nabiera tempa. W pewnym momencie zaczynają dziać się niewytłumaczalne rzeczy. „Wesele” to trafna, a zarazem niezwykle aktualna krytyka polskiego społeczeństwa. Doskonale zrealizowana ekranizacja, którą powinien znać każdy szanujący się fan kina.

„Ziemia obiecana” to druga w naszym zestawieniu ekranizacja autorstwa Andrzeja Wajdy. Film powstał na podstawie powieści Władysława Reymonta o tym samym tytule. W rolach głównych produkcji wystąpili Daniel Olbrychski, Andrzej Seweryn oraz Wojciech Pszoniak.

„Ziemia obiecana” opowiada historię trzech przemysłowców – Polaka, Żyda i Niemca, którzy postanawiają założyć w Łodzi fabrykę. Wszystko oczywiście po to, by dorobić się ogromnego majątku. Bohaterowie mierzą się z problemami typowymi dla kapitalistycznego świata i poznają smak walki o bogactwo. Film Wajdy to niezwykle plastyczny, a jednocześnie rzetelny obraz proletariatu XIX wieku.

Czwarte miejsce rankingu najlepszych ekranizacji polskiej literatury przypadło „Faraonowi” w reżyserii Jerzego Kawalerowicza. Scenariusz opierał się oczywiście na słynnej powieści historycznej Bolesława Prusa o tym samym tytule. Film ten bez wątpienia jest jedną z najbardziej widowiskowych rodzimych produkcji. W rolach głównych wystąpili Jerzy Zelnik, Wiesława Mazurkiewicz, Piotr Pawłowski i Leszek Herdegen.

Głównym bohaterem „Faraona” jest następca egipskiego tronu – Ramzes XIII. Już za czasów panowania swojego ojca przyszły władca doświadcza konfliktu z wpływowymi kapłanami. Ci stopniowo zaczynają odsuwać bohatera od spraw państwowych. Ramzes poznaje urodziwą Żydówkę Sarę, która po pewnym czasie rodzi mu syna. Królowa Nikotris wraz z arcykapłanem Herhorem podejmują decyzję, że dziecko zostanie wychowane w wierze mojżeszowej, tak by w przyszłości nie ubiegało się o egipski tron. W międzyczasie toczy się otwarty konflikt państwa z Asyrią. Kapłani planują przyjąć niekorzystny dla Egiptu sojusz, co niepokoi fenickich kupców. Młody Ramzes, głosząc potrzebę wypowiedzenia Asyrii wojny, zaczyna zyskiwać poparcie ludu. To oczywiście nie podoba się wpływowym kapłanom…

Kolejna lokata niniejszego rankingu przypadła „Rękopisowi znalezionemu w Saragossie” w reżyserii Wojciecha Hasa. Scenariusz filmu powstał na bazie najsłynniejszej książki Jana Potockiego o tym samym tytule. Obraz ten to zdaniem wielu osób najlepsza polska produkcja wszech czasów. W rolach głównych „Rękopisu znalezionego w Saragossie” zagrała prawdziwa śmietanka ówczesnego rodzimego kina. Na ekranie widzowie mogli obejrzeć popisy m.in. Zbigniewa Cybulskiego, Bogumiła Kobieli, Gustawa Holoubka, Beaty Tyszkiewicz i Joanny Jędryki.

Trudno jednoznacznie określić gatunek „Rękopisu znalezionego w Saragossie”. Film ten bowiem zgrabnie łączy ze sobą elementy kina awanturniczego, kostiumowego, „płaszcza i szpady” oraz fantasy. Głównym bohaterem opowieści jest kapitan gwardii w służbie hiszpańskiego króla - Alfons van Worden. Podczas pobytu u mauretańskich księżniczek dowiaduje się, że wywodzi się on z rodu Gomelezów, a jego przeznaczeniem jest dokonanie czynów niezwykłych. Alfons poznaje szereg różnych ludzi, opowiadających mu przeróżne historie. Z czasem granica między światem magicznym a realnym zaczyna się wyraźnie zacierać.

Miejsce drugie rankingu najlepszych ekranizacji polskich książek zajął ponadczasowy „Potop” w reżyserii Jerzego Hoffmana. Film ten to oczywiście przeniesiona na wielki ekran słynna powieść Henryka Sienkiewicza, która wraz z „Panem Wołodyjowskim” oraz „Ogniem i mieczem” tworzy w całości słynną sienkiewiczowską „Trylogię”. W rolach głównych „Potopu” wystąpili m.in. Daniel Olbrychski, Małgorzata Braunek, Tadeusz Łomnicki i Władysław Hańcza.

„Potop” przenosi widza to czasów I Rzeczpospolitej. Chorąży Andrzej Kmicic po powrocie na Żmudź z wyprawy wojennej, ma objąć posiadłość w Lubiczu i poślubić śliczną Oleńkę. Dziewczyna nie jest jednak przekonana do zamążpójścia, szczególnie po tym, gdy zawadiacki bohater porywa ją. Kmicic dostrzega szansę zaistnienia w oczach Oleńki poprzez udział w nadciągającej wojnie ze Szwedami. Bohater decyduje się na służbę u boku Janusza Radziwiłła, jednak z czasem doznaje zawodu, gdy na światło dzienne wychodzi zdrada dowódcy. Pod zmienionym nazwiskiem postanawia bronić ojczyzny w bitwie pod Jasną Górą.

Miejsce pierwsze rankingu ekranizacji polskich książek przypadło ponadczasowemu „Popiołowi i diamentowi” w reżyserii Andrzeja Wajdy. Film ten powstał na bazie powieści Jerzego Andrzejewskiego o tym samym tytule, a sam pisarz brał udział w pracach nad scenariuszem produkcji. Dziś obraz Wajdy uznaje się za prawdziwe arcydzieło rodzimej kinematografii. Rola Maćka zagrana przez Zbigniewa Cybulskiego, przyczyniła się znacznie do zbudowania jego legendy. Oprócz „polskiego Jamesa Deana” na ekranie brylowali m.in Bogumił Kobiela, Adam Pawlikowski i Ewa Krzyżewska.

Głównym bohaterem „Popiołu i diamentu” jest młody akowiec – Maciek Chełmicki. Chłopak dostaje rozkaz zastrzelenia sekretarza KW PPR. Przez przypadek jednak zabija on kogoś innego. Gdy w pobliskim barze spotyka swoją niedoszłą ofiarę, postanawia powtórzyć nieudany zamach. Tego samego wieczoru Maciek zakochuje się w ślicznej barmance, Krystynie. Kończąca się wojna coraz mocniej daje bohaterowi do zrozumienia, że nie ma sensu już sięgać po broń.

W. Chentkiewicz