Wojciech Pszoniak dla WP: Mnie pomnika nie wystawią...

Byłem wtedy w Krakowie. Szczegółów jednak nie pamiętam. Dziś trudno w to uwierzyć, ale w PRL-u obieg informacji był ograniczony, a wiadomości ocenzurowane. Ważne wieści docierały do nas powoli. To była zupełnie inna, komunistyczna, rzeczywistość. W telewizji panował reżim. Masakrę robotników przed Stocznią Gdynia w 1970 roku władza ludowa za wszelką cenę starała się ukryć przed obywatelami.

Prawie od razu. Tam ginęli niewinni ludzie! Nienawidziłem komunizmu. Pochodzę z inteligenckiej rodziny lwowskiej. Musieliśmy opuścić Lwów, dlatego że ojciec nie chciał podpisać sowieckiego obywatelstwa. Cierpliwie czekaliśmy aż coś wreszcie pęknie w tym komunistycznym monolicie.

Z Gomułką od początku miałem problem, a nawet dwa - ideowy i artystyczny. Po pierwsze, nie jest to rola, w której mógłbym się „rozpędzić” i stworzyć tę postać. W epizodzie nie ma na to czasu. Trzeba było od razu zagrać ją bardzo precyzyjnie. Po drugie, nie znosiłem Gomułki. Jego twarz wyzierała z każdej gazety, z "Trybuną Ludu" na czele. W telewizji nie do zniesienia były jego przemówienia i ten charakterystyczny, przeciągły zaśpiew.

Uważam, że artysta powinien być obecny w ważnych dla kraju sprawach. Dzięki ludziom, którzy w Gdyni ginęli w drodze do pracy od milicyjnych kul, dziś możemy rozmawiać w wolnym kraju. Grudzień '70, a wcześniej krwawo stłumiona manifestacja poznańskich robotników w czerwcu 1956 roku i studenckie protesty z marca 1968 roku, rozpoczęły proces destrukcji komunizmu. Przelała się czara cierpliwości.

Zastanawiałem się, jak zagrać tak wyrazistego człowieka, żeby nie wyszła z tego karykatura. W kabarecie nie miałbym problemu. Gomułka był parodią samego siebie. Kogoś takiego nie wymyśliłby najlepszy satyryk. Zadecydowało to, że teksty, które mówi w filmie Gomułka są autentyczne, zapisane przez jego sekretarza.

Był człowiekiem prymitywnym. Ślepe kuchnie są jego zasługą. Prostacka była też jego mowa. Gomułka jest symbolem Polski prostackiej, siermiężnej, bez subtelności i niuansów.

Dziś też istnieje prostactwo, które niejednokrotnie zakrywa się rolexami, drogimi samochodami i perfumami.

Wyznaczyłem sobie konkretne zadanie aktorskie. Według mojej filozofii, aktor nie powinien grać postaci, do których ma negatywny stosunek, to go ogranicza. Sędzia nie może być uprzedzony do oskarżonego, a lekarz czy psychoterapeuta emocjonalnie związany z pacjentem. Artysta, mimo że nie jest obiektywny, powinien być wolny w spojrzeniu na człowieka.

Poprosiłem reżysera, żeby udostępnił mi nagrania Gomułki - spotkania, sylwestry, etc. Miałem nadzieję, że dostrzegę w nim w pewnej chwili nie I sekretarza KC, lecz człowieka. Kiedy patrzymy na polityków, rzadko widzimy w nich ludzi. Dopiero w momentach przełomowych, kiedy na przykład muszą pożegnać się z władzą - jak Napoleon, Charles de Gaulle, a obecnie Ben Ali czy Hosni Mubarak – pokazują inną twarz.

Przeliczył się. Po rozmowie telefonicznej z Leonidem Breżniewem czuł, że jego władza dobiegła końca. To było pękniecie, dzięki któremu mogłem pokazać ludzkie oblicze Gomułki. Usłyszałem to w jednym z nagrań. Dla mnie najważniejszy jest człowiek. Nie gra się zawodu, lekarza czy działacza, pokazuje się człowieka.

Roli Korczaka nie odmawiałem, ale Robespierre'a - owszem, trzy razy. Mogłem zaistnieć w filmie jako Robespierre, ponieważ wcześniej w teatrze miałem możliwość pracy nad tą rolą. Było to wyjątkowe doświadczenie. W filmie nie ma na to czasu. Przygotowując się do roli Korczaka spędziłem dwa miesiące na Korsyce sam na sam z jego dziennikami z getta.

Ruchem rewolucyjnym można by nazwać "Solidarność", ponieważ jej idee objęły całą Polskę. To, co obecnie dzieje się w Tunezji czy Egipcie, też posiada znamiona rewolucyjne. W Grudniu '70 nie było jeszcze takiej determinacji. Cóż? Jako naród jesteśmy waleczni i zbuntowani, a romantyzm mamy wstrzyknięty w żyły.

Myślę, że tak, ale nie jest to romantyzm z polskich komedii romantycznych (śmiech).

Romantyzm w wielu sprawach wyklucza, niestety, racjonalizm. Nie lubię tego momentu w sobie. On jest dobry w pewnych sytuacjach, na przykład, kiedy się bierze dziewczynę za rękę. Ale, jeśli chodzi o pracę, postrzeganie świata lub zmaganie się z trudnościami, romantyzm nie pomaga. Sprawdza się konkretność Szwajcarów, Szwedów czy Holendrów. Trzeba budować swój kraj, a nie na przykład kolejne pomniki związane z katastrofą smoleńską i - nie wiedzieć czemu - prezydenta chować na Wawelu.

(Śmiech). A za co? Mnie pomnika nie wystawią. W Polsce powstało wiele koszmarnych pomników papieża. A ilu ludzi rozumie i wciela w życie to, co on powiedział i napisał? Ile myśli papieskiej jest w postępowaniu ludzi, którzy krzyczą pod Pałacem Prezydenckim? Kto zna jego encykliki? Dobrze określił to kiedyś chyba ojciec Maciej Zięba - "Mała polska wiara".

To przypadek. Odkąd wystąpiliśmy razem w skeczu "Awas" w Kabarecie Pod Egidą, niektórzy próbują nas łączyć. Nie lubię tego rodzaju duetów. Ja nie jestem Flipem, a Fronczewski Flapem.

Nie mam czasu (śmiech).

Czas jest najcenniejszą w życiu rzeczą. Jak się nie ma czasu, nie ma się niczego.

Czas to też zdrowie. W czasie zawarte jest wszystko. Cały człowiek. Ludzie, którzy nie mają czasu, są niewolnikami. Niewola polega właśnie na tym, że człowiek jest pozbawiony możliwości kierowania swoim czasem. Więzień nie dysponuje własnym czasem.

Tak, choć oczywiście całkowicie wolny nie jestem. Bronię swojej wolności przez całe życie.

Wielu rzeczy. Chyba nie zabiłbym człowieka i nie byłbym donosicielem.

Jeżeli, na przykład, zabraliby mi prawo jazdy za prowadzenie samochodu po pijanemu i kazali podpisać, żebym mógł je odzyskać, to miałbym dwa wyjścia - podpisać i wszystko rozpowiedzieć, albo nie podpisywać i mieć gdzieś prawo jazdy.

Gram tam ciekawą postać oficera SB Garbarka. Prowadzi on tajnego agenta Zygmunta (w tej roli Marian Dziędziel – przyp. red), który jest członkiem „Solidarności”. Podobna historia wydarzyła się naprawdę w Nowej Hucie.

Kiedy, mając 13 lat, poszedłem do wojska. Decyzja ta była efektem mojej bezradności i samotności. W wojsku po raz pierwszy dokonałem świadomej oceny świata. Stałem się człowiekiem dorosłym. To wpłynęło na całe moje życie i sposób myślenia. Od tego momentu wszystko zaczęło się dziać inaczej.

Kiedy, po wojsku, chciałem popełnić samobójstwo. Pociąg przejechał po torze obok, a potem spłoszył mnie kolejarz. Uznałem to za znak, że powinienem żyć.

Wszystko zależy od kontekstu. Od tego, na którym boku się leży, jaka jest pora roku, jaki kraj. Gdybym mieszkał na wsi, miał dom, krowę i kawał ziemi, świat widziałbym inaczej. Ja stale jestem w podróży...

Gdybym był rolnikiem, albo leśniczym, musiałbym tak żyć. To zresztą piękne zajęcia. W dzieciństwie przeczytałem książkę Heleny Bobińskiej "O szczęśliwym chłopcu". Niedawno poprosiłem antykwariusza, żeby mi ją znalazł. Udało się. Marzyłem o życiu jakie wiódł ten chłopiec - leśniczówka na skraju lasu, zima, ogień w piecu...

W perspektywie są dwa filmy, o których nie mogę jeszcze mówić, we Francji i w Polsce. Poza tym przygotowuję się do doktoratu, co spędza mi sen z powiek. Temat? Jeszcze się waham. Pewnie praca nad rolą Robespierre'a lub Korczaka.

Nie lubię gonitwy. Kiedy pracuję nad rolą, oddaję się temu zajęciu w całości. Taki mam charakter. To daje mi komfort, mogę się odpowiednio skupić.

Lubię Paryż, nie tylko wiosną. Każda pora roku w Paryżu jest piękna. Za to zimy w Warszawie nie znoszę.

Rozmawiała: Ewa Jaśkiewicz/AKPA

** [

BYŁA GENIALNYM DZIECKIEM. DZIŚ ZACHWYCA URODĄ ]( http://film.wp.pl/zlote-dziecko-hollywood-stalo-sie-kobieta-6025275677496449g )**

** [

MINĘŁO PONAD 20 LAT. ZOBACZ DZIŚ AKTORÓW Z ''I KTO TO MÓWI'' ]( http://film.wp.pl/nierzadnice-hollywood-6025275877319297g )*
* [

NATASZA URBAŃSKA SZOKUJE STROJEM NA WIZJI! ]( http://teleshow.wp.pl/gid,13196927,img,13196965,kat,1024837,pid,189,title,Natasza-Urbanska-szokuje-strojem,galeri a.html )**

** [

CAŁA PRAWDA O MAĆKU Z "KLANU" ]( http://teleshow.wp.pl/ile-lat-ma-macius-z-klanu-6026602789311617g )**