Zmarł reżyser "Nigdy w niedzielę" Jules Dassin

Zamieszkały od wielu lat w Grecji amerykański reżyser Jules Dassin, którego film "Nigdy w niedzielę" uzyskał w 1960 roku Oscara za śpiewaną przez Melinę Mercouri piosenkę "Dzieci Pireusu", zmarł w poniedziałek w szpitalu w Atenach w wieku 96 lat - podały greckie media.

Przyczyny zgonu nie podano, informując tylko, że nastąpił po krótkiej chorobie. W wydanym oświadczeniu premier Kostas Karamanlis uczcił pamięć "wybitnego twórcy i prawdziwego przyjaciela" Grecji.

Artysta urodził się 18 grudnia 1911 roku w Middletown w stanie Connecticut jako Julius Dassin - jedno z ośmiorga dzieci przybyłego z Rosji żydowskiego fryzjera. W 1936 roku zaczął występować jako aktor w nowojorskim Proletariackim Teatrze Jidysz, by wkrótce przenieść się do Hollywood, gdzie został asystentem Alfreda Hitchcocka. Pierwszy własny film "Serce oskarżycielem", będący adaptacją noweli Edgara Allana Poe o tym samym tytule, nakręcił w 1941 roku.

Specjalnością Dassina stały się "czarne filmy" kryminalne, jak "Nagie miasto" z 1948 roku. Lewicowe poglądy reżysera sprawiły, że zainteresowała się nim Komisja do Spraw Działalności Antyamerykańskiej Izby Reprezentantów. Dlatego po nakręceniu w 1950 roku w Londynie filmu "Noc i miasto" (w którym wystąpił m.in. słynny polski zapaśnik Zbyszko Cyganiewicz) Dassin pozostał w Europie. Osiadł najpierw we Włoszech, a następnie we Francji, gdzie po pięcioletniej przerwie wrócił na ekran zaliczanym do klasyki filmowego kryminału "Rififi" (1955).

Kolejnym sukcesem Dassina stała się komedia "Nigdy w niedzielę", gdzie osią fabuły jest burzliwa znajomość amerykańskiego turysty i greckiej prostytutki. Odtwórcy obu ról (czyli sam reżyser i Melina Mercouri) byli już wtedy związani w życiu prywatnym, by w roku 1966 roku zawrzeć ślub i zamieszkać w Atenach. Mercouri wystąpiła łącznie w siedmiu filmach Dassina, w tym w komedii kryminalnej "Topkapi" (1964).

Po zamachu wojskowym "czarnych pułkowników" w 1967 roku oboje przenieśli się do Paryża, czynnie wspierając opozycję wobec dyktatury. Po przywróceniu demokracji w 1974 roku powrócili do Grecji, gdzie w siedem lat później Mercouri została ministrem kultury w socjalistycznym rządzie, a Dassin przyjął greckie obywatelstwo.

Swój ostatni film "W kręgu dwojga" nakręcił w 1980 roku w Kanadzie, ale ta historia miłosnego zafascynowania podstarzałego artysty nastolatką (w rolach tych wystąpili Richard Burton i Tatum O'Neal) nie przyniosła kasowego sukcesu.

Gdy Mercouri w roku 1994 zmarła, Dassin podjął prowadzoną przez nią - i jak dotąd bezowocną - walkę o zwrócenie przez Wielką Brytanię Grecji tzw. marmurów Elgina, zdobiących niegdyś ateński Partenon.

Reżyser miał ze swego pierwszego małżeństwa dwoje dzieci. Syn Joe Dassin, znany również z występów w Polsce francuski piosenkarz, zmarł w 1980 roku na Tahiti na atak serca w wieku 41 lat.