Don Cheadle

Znany, czarnoskóry aktor amerykański, kojarzony m.in. z licznych występów u Stevena Soderbergha („Traffic”,„Ocean’s Eleven”). Pierwszoplanowy bohater osławionego „Hotelu Ruanda”.

Urodził się 29 listopada 1964 roku w Kansas City w stanie Missouri. Dorastał w Lincoln w stanie Nebraska i w Denver, w Kolorado. Pochodził z dobrego domu – jego ojciec był psychologiem dziecięcym, matka – bankowcem. Wychowywał się w towarzystwie siostry – Cindy. Już jako dziesięcioletni chłopiec złapał aktorskiego bakcyla, był aktywnym członkiem szkolnego kółka teatralnego. Dziecięca pasja zaprowadziła go na studia aktorskie w California Institute of the Arts w Walencji, których absolwentem został w 1986 roku.

Na ekranie zadebiutował jeszcze jako student, pojawiając się w komedii „Akademia ruchu” (1985) i w dwóch odcinkach serialu „Fame” (1986). Jego pierwszą większą rolą była kreacja szefa gangu w kryminale „Kolory” Dennisa Hoppera, z Seanem Pennem i Robertem Duvallem (1988). Popularność udało mu się zyskać dopiero w latach 90-tych, dzięki rolom serialowym (sitcom „The Golden Palace”, będący spin-offem legendarnych „Złotek”; serial „Gdzie diabeł mówi dobranoc” 1993-65).

Za przełomową rolę filmową w karierze aktora uważa się drugoplanowy występ w thrillerze „W bagnie Los Angeles” (1995), który przyniósł mu prestiżowe, filmowe wyróżnienia: National Society of Film Critics Award, Los Angeles Film Critics Association Award oraz nominację do Screen Actors Guild Award. Kolejne ważne nagrody zgarnął dzięki występom w telewizyjnych dramatach: „Ludzie rozrywki” (1998, Złoty Glob i nominacja do Emmy) i „Lekcja przed egzekucją” (1999, Black Reel Award, nominacja do Emmy i Golden Satellite Award).

W międzyczasie wziął udział w tak głośnych produkcjach, jak „Rzeczy, które robisz w Denver będąc martwym” (1995), czy „Boogie Nights” Paula Thomasa Andersona (1997). Po raz pierwszy spotkał się też ze Stevenem Soderberghiem na planie filmu „Co z oczu, to z serca” z Georgem Clooneyem i Jennifer Lopez (1998). Twórcy mieli okazję współpracować później jeszcze niejednokrotnie, m.in. podczas realizacji głośnego, obsypanego nagrodami obrazu „Traffic” (2000, zespołowa Screen Actors Guild Award) oraz na planie słynnego cyklu „Ocean’s Eleven: Ryzykowna gra” (2001), „Ocean’s Twelve: Dogrywka” (2004) i „Ocean’s 13” (2007).

Niezwykle ważny i obfity w zdarzenia okazał się dla Dona Cheadle rok 2004, który przyniósł w sumie aż pięć filmowych premier z jego udziałem, z których na czoło wysuwają się przede wszystkim: głośny, oparty na faktach dramat historyczny „Hotel Ruanda” (nominacja do Oskara i Złotego Globu, dwie nominacje do Screen Actors Guild Award, nagroda Golden Satellite) oraz obsypane nagrodami „Miasto gniewu” Paula Haggisa, będące debiutem Cheadle’a w roli producenta (Independent Spirit Award dla Najlepszego Filmu, dwie nominacje do BAFTA, zespołowa nagroda Screen Actors Guild plus indywidualna nominacja). Kilka lat później wyprodukował również serialowy spin-off „Miasta gniewu” (2008-2009).

Ma na swoim koncie w sumie ponad sześćdziesiąt występów filmowych i telewizyjnych. W jego filmografii znajdują się takie tytuły, jak thriller sci-fi „Misja na Marsa” Briana De Palmy” (2000), komedia fantasy „Family Man” z Nicolasem Cagem (2000), kryminalny film akcji „Kod dostępu” z Johnem Travoltą, Hugh Jackmanem i Halle Berry (2001), komedia akcji „Godziny szczytu” z Jackie Chanem (2001), dramat „Odmienne stany moralności” z Ryanem Goslingiem (2003), polityczny thriller „Zabić prezydenta” (2004), serial „Ostry dyżur” (2004, nominacja do Emmy, dramat „Zabić wspomnienia” z Adamem Sandlerem (2007), thriller „Zdrajca” z Guyem Pearcem (2008), czy familijna komedia „Hotel dla psów” (2009).

Ostatnio pojawił się jako pułkownik James ‘Rhodey’ Rhodes w głośnej produkcji akcji sci-fi „Iron Man 2” Jona Favreau (2010), a najświeższą produkcją z jego udziałem jest wyprodukowana przez niego komedia kryminalna „The Guard” (2011).

Jest producentem dokumentalnego filmu „Darfur Now” (2007).