Ignacy Gogolewski

Aktor filmowy i teatralny, reżyser i scenarzysta, uznawany za jednego z ostatnich przedstawicieli „starego pokolenia” aktorów. Za wybitne zasługi w pracy artystycznej i osiągnięcia w działalności na rzecz rozwoju kultury odznaczony Orderem Odrodzenia Polski.

Urodził się 17 czerwca 1931 roku w Ciechanowie. Maturę zrobił po wojnie w Otwocku a następnie rozpoczął studia w warszawskiej PWST, w której teatrze debiutował w szkolnym przedstawieniu „Snu nocy letniej” w reżyserii Jana Kreczmara (1953).

Bezpośrednio po ukończeniu studiów dostał angaż w Teatrze Polskim i od razu musiał sprawdzić się w wymagających rolach, w doborowych obsadach. Zagrał Gustawa w „Dziadach” (reż. Aleksander Bardini) w dwa lata od uzyskania dyplomu – to musiało wzbudzić szacunek środowiska.

Niemal jednocześnie zaczęła się kariera filmowa Gogolewskiego. Również na planie filmowym uśmiechnęło się do niego szczęście i od samego początku dostał się pod skrzydła wybitnego reżysera, którym był w tym przypadku Stanisław Różewicz, u którego zagrał w „Trudnej miłości”.

Istotnym punktem w początkowej fazie kariery kinowej był udział w polsko-fińskiej produkcji „Noc poślubna” Erika Blomberga (1958). W tym samym roku Jerzy Zarzycki przedstawił publiczności „Żołnierza królowej Madagaskaru”, w którym aktor stworzył postać Włodzia Mąckiego zakochanego po uszy w Kamilli granej przez Annę Łubieńską.

Lata sześćdziesiąte to okres wspaniałego rozkwitu artystycznego aktora. Rewelacyjne kreacje aktorskie na scenach teatrów – Dramatycznego, Narodowego i Współczesnego przeplatał udziałem w produkcjach filmowych. Zadebiutował też w roli reżysera teatralnego (1969).W połowie dekady wypatrzył go Jerzy Antczak i obsadził w podwójnej roli w „Wystrzale” (1965), a potem jeszcze w "Mistrzu" (1966) i „Hrabinie Cosel” (1968). Po „swojego aktora” sięgał w tym okresie chętnie Stanisław Różewicz, który dał mu kluczowe role w „Samotności we dwoje” (1968) i „Romantycznych” (1970).

Niedługo potem przypadła mu w udziale główna rola w produkcji historycznej „Bolesław Śmiały” Witolda Lesiewicza (1971). W 1973 roku odbyła się premiera filmu (a rok wcześniej serialu TV) „Chłopi” w reżyserii Jana Rybkowskiego. Dla pokoleń Polaków Antek Boryna miał potem twarz Ignacego Gogolewskiego. W tym samym okresie aktor podjął pierwszą próbę pracy na stanowisku administracyjnym w teatrze i objął w okresie 1971-1974 stanowisko dyrektora artystycznego i naczelnego Teatru Śląskiego w Katowicach.

Po opuszczeniu funkcji na Śląsku zagrał w pomnikowym filmie Jurija Ozierowa „Żołnierze wolności” (1977) traktującym o bratniej walce komunistycznych żołnierzy. Rok później zadebiutował w roli reżysera filmem „Romans Teresy Hennert”. Dekadę zamknął udział w zaangażowanym filmie „Hotel klasy lux” Ryszarda Bera (1979).

W roku 1980 twórca po raz kolejny objął stanowisko dyrektorskie w teatrze – przeprowadził się do Lublina i do roku 1985 kierował pracami Teatru im. Juliusza Osterwy. Okres ten obfitował w role filmowe i teatralne (tylko w 1980 roku ukazało się 5 filmów z jego udziałem), ale i w trudne wybory, które zaważyły dramatycznie na dalszym przebiegu kariery. Ignacy Gogolewski nie przyłączył się bowiem do bojkotu organizowanego przez środowiska twórcze w stanie wojennym, a ponadto krytykował twórców, którzy sprzeciwili się wówczas władzy.

Z tego okresu należy odnotować drugą próbę reżyserską (1983) – „Dom świętego Kazimierza”, biograficzny obraz traktujący o ostatnich dniach Cypriana Kamila Norwida, w którym zagrał również główną rolę.

W 1985 roku Gogolewski wrócił do Warszawy aby objąć kierownictwo w Teatrze Rozmaitości (1985-1989), był również członkiem (1986) Narodowej Rady Kultury. Przyjął w tym okresie kilka ról w filmie i telewizji, które zakończył udział w filmach „A żyć trzeba dalej” i „Komedianci z wczorajszej ulicy” (1986)

Gogolewski zniknął z ekranów na 15 lat. W tym czasie doszło do kolejnych burzliwych wydarzeń nie bez wspływu na jego życiorys artystyczny – na czele z pożarem Teatru Rozmaitości, którego był dyrektorem. Scenicznie zamilkł na krótko – w 1992 roku Jan Bratkowski przywrócił go widzom Teatru Polskiego w Warszawie. Zaś do powrotu na plan filmowy nakłonił go dopiero w 2001 roku znany francuski aktor i reżyser Michel Piccoli, który podjął się realizacji filmu „Czarna plaża”. Było to w rok po przejściu aktora do Teatru Narodowego, w którym Ignacy Gogolewski święci triumfy do dzisiaj.

Po filmie „Czarna plaża” o twórce upomniała się również telewizja – w latach 2003 -2005 dość regularnie pokazywał się w drugoplanowej roli w popularnym serialu „Na dobre i na złe” a w latach 2006-2007 w serialu „Pogoda na piątek”.

Twórca jest laureatem niezliczonej ilości nagród i wyróżnień. Aby ograniczyć się do najistotniejszych trzeba wymienić Nagrodę Komitetu d/s PRiTV za kreację aktorską w spektaklu Teatru TV "Mazepa" za rok 1968, dwie „Złote Maski” (1974 i 1974), Nagrodę I stopnia Przewodniczącego Komitetu d/s PRiTV za całokształt osiągnięć aktorskich w Teatrze TV, Krzyż Komandorski OOP (1984). W 1988 otrzymał „Złotą Syrenkę", a w 11 lat później Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi w pracy artystycznej, za osiągnięcia w działalności na rzecz rozwoju kultury”. Gogolewski jest także laureatem nagrody im. Aleksandra Zelwerowicza za najlepszą rolę w sezonie teatralnym 1999/2000 przyznawana przez redakcję miesięcznika „Teatr”.

Nagroda za rolę męską w kategorii Teatru Polskiego Radia za rolę w słuchowisku "Walizka" na IX Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej "Dwa Teatry" w Sopocie z 2009 roku dowodzi jak uniwersalnym i wybitnym twórcą jest jej laureat.

W latach 2005 – 2006, Gogolewski był prezesem Związku Artystów Scen Polskich. Jest przewodniczącym Kapituły Członków Zasłużonych ZASP.