Kalina Jędrusik: Wróg publiczny numer jeden

Piękna, zmysłowa o niezwykłym sposobie bycia, zbyt ekstrawaganckim dla szarej, pełnej bigoterii socjalistycznej rzeczywistości Polski Ludowej. Kalina Jędrusik wypracowała sobie status wampa, który paradoksalnie wcale nie pomagał jej w karierze

Budziła sensację przede wszystkim wśród żon urzędników partyjnych, a w szczególności Zofii Gomułkowej, która szczerze jej nienawidziła. Jedna z anegdotek głosi, że widoku Jędrusik nie mógł znieść również sam pierwszy sekretarz, który kiedy tylko zobaczył ją w telewizji, rzucał w ekran szklanką herbaty.

Reżyser Jerzy Markuszewski wspomina, że Jędrusik uzyskała tytuł kobiety niedopuszczonej do środków masowego przekazu. Aktorka nic sobie z tego nie zrobiła pojawiając się w słynnym dekolcie, który sięgał aż do samych pośladków...

Często zachowywała się prowokacyjnie: zapamiętano, że w Chałupach wchodziła rano do „spożywczaka”, gdzie po bułki tłoczyła się kolejka Kaszubek z koszykami. Wciskała się przed nie w rozchylonym szlafroku i mówiła do sprzedawczyni: "Cztery butelki szampana, bo się będę w nim kąpać".

Urodziła się 5 lutego 1931 roku w Częstochowie. W 1953 roku uzyskała dyplom PWSA w Krakowie, gdzie studiowała m.in. razem z Bogusławem Kobieląi Zbyszkiem Cybulskim.

Niektórzy historycy kina są zdania, że Jędrusik swoim talentem niejednokrotnie przewyższała kolegów, a mimo to nie otrzymywała ciekawych ról.

Z miejsca otrzymała angaż w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku (1953-55). Później była aktorką teatrów stołecznych: Narodowego (1955-57), Współczesnego (1957-61), Komedia, Rozmaitości (1976-80) i Polskiego (1985-90).

Od 1956 roku nieprzerwanie związana była z Teatrem TV, z którym współpracę rozpoczęła od roli Kleopatry w spektaklu w reżyserii Gustawa Holoubka.

Jednymi z bardziej znanych kreacji w Teatrze TV były m.in. rola Polly w „Operze za trzy grosze” (1958) Brechta w reżyserii Konrada Swinarskiego, czy występ w „Scenach z życia Holly Golightly” (1972) Trumana Capote’a, w reżyserii Kazimierza Kutza (wg scenariusza męża aktorki, Stanisława Dygata).

W filmie zadebiutowała w 1957 roku, w epizodycznej roli w filmie „Ewa chce spać” Tadeusza Chmielewskiego.

W 1960 roku wcieliła się w rolę dziennikarki w „Niewinnych czarodziejach” Andrzeja Wajdy, dwa lata później pojawiła się u kolejnego mistrza, Wojciecha Jerzego Hasa w „Jak być kochaną”.

W latach 60. nierzadko pojawiała się na małym ekranie m.in. w „Spóźnionych przechodniach” Jana Rybkowskiego (1962), kryminalnym filmie z serii „Kapitan Sowa na tropie” (1965) Stanisława Barei, a przede wszystkim – od 1960 roku - w Kabarecie Starszych Panów. Jej występy stały się początkiem przemiany aktorki w gwiazdę.

W 1954 roku 23-letnia Kalina Jędrusik wzięła ślub ze Stanisławem Dygatem. Znany pisarz porzucił dla niej swoją żonę Władysławę Nawrocką. Małżeństwo przetrwało aż do jego śmierci w 1978 roku.

W licznych wspomnieniach znajomych ich dom jawi się jako oaza spokoju, a samo małżeństwo jako para niezwykle zgodna, budująca związek przede wszystkim na przyjaźni i wzajemnym szacunku.

Na scenie Jędrusik była kusicielką i wampem. Jednak w życiu prywatnym artystka wszystkim, co robiła zadawała kłam skandalicznemu image’owi. Magda Umer określiła ją mianem „nadzwyczajnie dobrego człowieka”.

Jędrusik troszczyła się o bliskich i znajomych, często również o zupełnie obce osoby. Gustaw Holoubek powiedział:

- Spotykało się tam (w mieszkaniu artystów - przyp. red.) bezdomnych; jakieś dzieci uliczne, które zajmowały się drobnymi usługami - przynosiły mleko, chleb, pocztę, w końcu sekretarzowały państwu. Te małe dzieci, Kalina traktowała je wszystkie, jak własne. Była zjawiskiem niezwykłym i to przede wszystkim jako człowiek. Należała do rzadkich kobiet, które prowadzą życie otwarte, całkowicie jawne, nie poddane żadnej pruderii, żadnym kłamstwom, żadnym niedomówieniom; a równocześnie nosiła w sobie pewną tajemnicę.

W 1970 roku zagrała u Jerzego Gruzy w „Dzięciole”, a w 1974 stworzyła znakomitą kreację w „Ziemi obiecanej” Andrzeja Wajdy.

W 1984 roku wystąpiła u Janusza Zaorskiego w „Barytonie” oraz u Piotra Szulkina w filmie fantastycznym „O-bi, O-ba. Koniec cywilizacji”.

W 1985 zagrała w głośnej produkcji polsko – węgierskiej w reżyserii Janusza Majewskiego „C. K. Dezerterzy” oraz u Barbary Sass w adaptacji „Dziewcząt z Nowolipek”.

Ostatnią filmową rolą Kaliny Jędrusik była kreacja nauczycielki śpiewu w dziele Krzysztofa Kieślowskiego „Podwójne życie Weroniki” (1991).

Prywatnie aktorka była wielką miłośniczką kotów, którymi opiekowała się po śmierci męża w swoim mieszkaniu na Żoliborzu. To właśnie ta miłość doprowadziła do jej przedwczesnej śmierci.

Ciało artystki znaleziono 7 sierpnia 1991. Przyczyną zgonu była reakcja alergiczna na kocią sierść. (gk/mf)