Oto twórcy kina, którzy odeszli- pamiętajmy o nich

Kiedy wspominacie swoich bliskich, którzy odeszli, nie powinniście zapominać o twórcach kinach, którzy mimo że z nami nie spokrewnieni, a nawet nam osobiście nie znani, są często bardzo silnie obecni w naszym życiu.

Wybitny angielski aktor Sir Alan Bates* (zdj. AFP) *zmarł w wieku 69 lat. w londyńskim szpitalu po długiej walce z rakiem wątroby.

Bates - znany młodszym widzom z Sumy wszystkich strachów i Gosford Park - był aktorem wszechstronnym - występował w teatrze, filmie i telewizji.

Zagrał w ponad 50 filmach, m.in. w "Rodzaju miłości" (1962) i "Z dala od zgiełku" (1967) Johna Schlesingera, "Greku Zorbie" Michalisa Kakojanisa (1964), "Posłańcu" Josepha Loseya (1970).

Na początku był związany z grupą "młodych gniewnych" (angielska awangarda literacka), skupionych wokół Johna Osborne'a i Tony'ego Richardsona, pod którego kierunkiem debiutował w "Music-hallu" (1960).

W teatrze - na scenach londyńskich i na Broadwayu - grał główne role w sztukach współczesnych autorów, jak Harold Pinter czy Tom Stoppard, jak również klasykę - Szekspira, Ibsena, Strindberga.

W uznaniu jego osiągnięć aktorskich, brytyjska królowa Elżbieta II nadała Batesowi w tym roku tytuł szlachecki.

Jeden z największych kompozytorów muzyki filmowej umarł w swoim domu w Ojai (Kalifornia). Miał 82 lata.

Kompozytor zmarł po długiej chorobie. U jego boku stali żona Eve oraz dwie córki - Elizabeth i Emilie - poinformował rzecznik prasowy artysty. -

Jeszcze nikt do tej pory nie wynalazł tylu tematów muzycznych - mówi Richard Kraft, były agent Bernsteina i jego wieloletni przyjaciel. - On komponował muzykę nie tylko do jednego z gatunków filmowych, był wyjątkowo wszechstronny.

Elmer Bernstein urodził się 4 kwietnia 1922 roku w Nowym Jorku. Do historii przejdzie jako kompozytor niezapomnianej ścieżki dźwiękowej do westernu "Siedmiu wspaniałych" oraz do musicalu "Na wskroś nowoczesna", za który w 1967 roku otrzymał Oscara. Do nagrody Amerykańskiej Akademii Filmowej nominowany był jeszcze aż 10 razy, w tym po raz ostatni w 2003 roku za muzykę do melodramatu "Daleko od nieba".

Był protegowanym Aarona Coplanda. Studiował z Rogerem Sessionsem i Stefanem Wolpe. Był nie tylko muzykiem, ale także malarzem. Występował nie tylko jako pianista, ale także jako tancerz i aktor. Wśród jego wczesnych kompozycji znalazły się utwory napisane dla programów radiowych ONZ oraz filmów dokumentalnych.

W ciągu kariery, która trwała ponad pół wieku, artysta pracował zarówno dla filmu, jak i telewizji. Napisał muzykę do ponad 200 obrazów, w tym do takich przebojów jak: "Bardzo Dziki Zachód", "Ciemna strona miasta", "Zaklinacz deszczu", "Wiek niewinności", "Dziewczyna gangstera", "Przylądek strachu", "Orły Temidy", "Nieoczekiwana zmiana miejsc", "Czy leci z nami pilot?", "Blues Brothers", "Wielka ucieczka", "Zabić drozda" czy "Dziesięcioro przykazań".

Ostatnio pracował przy filmie krótkometrażowym "The Rising of the Moon" oraz produkcji telewizyjnej "Cecil B. DeMille: American Epic". Michael Moore wykorzystał jego temat z "Siedmiu wspaniałych" w swoim dokumencie "Fahrenheit 9.11".

W tą śmierć jeszcze długo nie będzie łatwo uwierzyć – w wieku 80 lat zmarł legendarny aktor, wielki gwiazdor i bardzo tajemniczy człowiek. Brando zachwycił publiczność w 'Ojcu chrzestnym', 'Czasie Apokalipsy', 'Tramwaju zwanym pożądaniem'. Ostatnio występował rzadko - widzieliśmy go między innymi w epizodzie w 'Rozgrywce' w boku Roberta de Niro i Edwarda Nortona. Częściej natomiast docierały do nas informacje o złym stanie zdrowia gwiazdora, jego ogromnych długach, depresji i planach, że wkrótce ma zagrać samego siebie.

Marlon Brando urodził się 3 kwietnia 1924 roku w miejscowości Omaha w amerykańskim stanie Nebrasca. Był najmłodszym z trojga rodzeństwa. 16-letni Marlon wysłany zostaje do szkoły wojskowej w Minnesocie, z której wkrótce zostaje usunięty za niesubordynację. Trzy lata później przybywa do Nowego Jorku z pomysłem, by zostać aktorem. Zaczyna uczęszczać do Dramatic Workshop of the New School for Social Research. Uczony słynnej Metody Stanisławskiego, szybko udowadnia, że ma talent.

Na scenie debiutuje jako 22-latek rolą Jezusa w sztuce 'Hannele'. Kilka lat szlifuje talent na deskach Broadwayu i nagle - w 1947 roku - otrzymuje od Eli Kazana niezwykłą, i jak się później okazuje, najważniejszą propozycję w swoim życiu - zagrać Kowalskiego w 'Tramwaju zwanym pożądaniem'. Rola brutala otworzyła mu drzwi do Hollywood.

'Na nabrzeżach', 'Guys and Dolls', 'Viva Zapata!', 'Dziki' - Brando stał się sławny. Obsypywany licznymi nagrodami, wciąż szukał nowych dróg. Jednak lata 60-te nie były dla niego najlepsze - zagrał w całej serii nieudanych lub bardzo nieudanych produkcji, które pogrzebałyby raz na zawsze jego szansę na nieśmiertelność, gdyby nie Don Vito Corleone. Dla niektórych to rola życia Brando, który nawet stojąc tyłem do kamery mówi więcej, niż większość współczesnych aktorów całym ciałem. To właśnie udział w 'Ojcu chrzestnym' daje Brando drugiego Oscara i szansę manifestacji swoich poglądów. Aktor nie pojawia się bowiem osobiście na ceremonii, a wysyła Indiankę Sasheen Littlefeather, która wykorzystuje moment, by głośno powiedzieć, co złego dzieje się w rezerwatach rdzennych mieszkańców Ameryki.

Życie osobiste gwiazdora to na zmianę - pasmo tragedii i wielkich uniesień. Trzykrotnie stawał na ślubnym kobiercu, był ojcem 9 dzieci (o tylu wiemy). Najstarszy syn został skazany za zamordowanie narzeczonego swojej siostry. Brando do końca nie otrząsnął się z tej tragedii.

Wiele z powiedzonek aktora przeszło do historii: "Jedyne, co aktor jest winien swojej publiczności, to jej nie zanudzać", "Czy ludzie by mnie podziwiali, gdybym był genialnym hydraulikiem?", "Nie wiem, czego ludzie się po mnie spodziewają, ale gdy widzą mnie pierwszy raz, wydają się przerażeni, że ich opluję, albo klepnę w tyłek", "Nie będę rozsmarowywał masła orzechowego mej osobowości na bezsmakowym chlebie komercji", czy "Jedynym powodem, dla którego jestem w Hollywood jest mój brak cywilnej odwagi, by odmówić tak wielkim pieniądzom".

Amerykański komik zmarł w szpitalu w Los Angeles. Miał 82 lata.

25 sierpnia aktor trafił do Los Angeles Medical Center, gdzie lekarze wymienili mu zastawki w sercu. Zaraz po operacji czuł się dobrze, jednak nadal musiał przebywać pod opieką medyczną. Kilka tygodni temu stan zdrowia komika uległ pogorszeniu i Dangerfield zapadł w śpiączkę. Jak donosi jego rodzina, przed śmiercią jeszcze się przebudził. - Pocałował mnie, uścisnął mi rękę i uśmiechnął się do lekarzy - napisała w oświadczeniu żona artysty Joan.

Amerykanin wydał ostatnio autobiografię "It's Not Easy Being Me: A Lifetime of No Respect But Plenty of Sex And Drugs". Na jej podstawie w najbliższym czasie powstanie film telewizyjny.

Dangerfield znany jest z takich obrazów, jak "Back To School", "Caddyshack", "Mały Nicky" czy "Urodzeni mordercy". Występował również w serialu komediowym "Still Standing". W najbliższym czasie na ekrany wejdzie animowany film "The Family Guy", w którym artysta użyczył głosu jednej z postaci.

Kompozytor zmarł podczas snu w swoim domu w Beverly Hills. Miał 75 lat, od dawna toczył walkę z rakiem.

Goldsmith uchodzi za jednego z najlepszych współczesnych kompozytorów muzyki filmowej w Hollywood. Był aż 17-krotnie nominowany do Oscara (po raz pierwszy w 1962 roku - ZOBACZ), ale statuetkę otrzymał tylko raz - za horror "Omen" z 1976 roku. Twórca odebrał także pięć nagród Emmy. Dziewięciokrotnie nominowany był do Złotego Globu.

Przez 50 lat pracy w przemyśle Goldsmith napisał ścieżki muzyczne do ponad 170 obrazów oraz blisko 80 seriali i programów telewizyjnych. Wiele z nich na stałe zapisało się w historii dużego i małego ekranu.

Współpracował z najwybitniejszymi reżyserami. Stworzył muzykę do większości filmów Franklina J. Schaffnera (m.in. "Planeta małp", 1968; "Patton", 1970), kilku Paula Verhoevena ("Nagi instynkt", 1992; "Człowiek widmo", 2000), Joe Dantego ("Gremliny", 1984, 1990), Romana Polańskiego ("Chinatown", 1974). Wszyscy będą pamiętać artystę również za jego muzykę do serii "Star Trek".

Goldsmith był ojcem piątki dzieci - czwórki z pierwszego małżeństwa z piosenkarką Sharon Hennigan Goldsmith i jednego z drugiego związku - z autorką piosenek Carol Heather Goldsmith. Kilkakrotnie ("Runaway", 1984; "Star Trek: First Contact", 1996) współpracował ze swoim synem Joelem, także kompozytorem.

Kompozytor zmarł nagle, na zawał serca w wieku 55 lat.

Stworzył muzykę do takich kinowych hitów, jak Zabójcza broń, X-Men czy Szklana pułapka. Jego rzecznik prasowy podał, że przyczyną śmierci był zawał serca.

Kamen był twórcą niezwykle różnorodnym - filmowe ilustracje muzyczne były jedynie częścią jego życia artystycznego. Zasłynął także ze współpracy z wieloma muzykami, między innymi: Davidem Bowie, Pink Floyd, Metalliką, Aerosmith, ale także z Filharmonią Londyńską.

Wykształcony w nowojorskiej Julliard School, swoim wyglądem - długie, kręcone włosy i broda - bardziej przypominał gitarzystę heavy-metalowego, niż dystyngowanego kompozytora i dyrygenta.

Znany był także z niesamowitego łączenia gatunków i tworzenia niespotykanych wcześniej duetów - na przykład Metallica i orkiestra symfoniczna.

Kamen był nominowany do 9 nagród Grammy, ostatecznie zdobył trzy. Dwukrotnie otrzymał także nominacje do Oscara – za 'Everything I Do (I Do It For You)' (Robin Hood: Książę Złodziei') oraz 'Have You Ever Really Loved A Women' ('Don Juan de Marco') Bryana Adamsa.

Jedną z Grammy otrzymał za aranżację 'Symfonii Amerykańskiej', którą słyszymy w filmie Richarda Dreyfussa 'Symfonia życia'. Kamena zainspirował ten film do tego stopnia, że w 1997 założył fundację Mr. Holland's Opus (oryginalny tytuł filmu brzmiał "Mr. Holland's Opus"), która miała na celu zbieranie pieniędzy na instrumenty dla szkół.

ZYGMUNT KAŁUŻYŃSKI

Znakomity krytyk filmowy, eseista i publicysta zmarł w Warszawie w wieku 85 lat.

Był jedną z najbardziej barwnych i oryginalnych, ale i kontrowersyjnych postaci polskiej kultury.

Kałużyński przez długie lata był związany z tygodnikiem "Polityka". Popularność przyniósł mu prowadzony wspólnie z Tomaszem Raczkiem w latach 1990-2000 cykl telewizyjny "Perły z lamusa". Był nie tylko miłośnikiem X Muzy. Pasjonował się też jazzem, muzyką poważną, kulturą francuską i komiksem.

Ten znany choćby z ‘Godzin szczytu’ komik i aktor charakterystyczny, występujący zarówno na deskach nowojorskich teatrów jak i produkcjach filmowych, zmarł w wieku 76 lat na raka płuc.

Wśród jego kinowych dokonań znajdują się role w takich filmach jak: "Godziny szczytu 2", "Kasyno", "Mroki miasta". King był także producentem - na swoim koncie ma między innymi: "Memories of Me," "Wolfen" oraz "Cattle Annie and Little Britches,"

Inny komik Jerry Stiller, który znał Kinga od lat na wieść o jego śmierci powiedział: "Alan bardzo precyzyjnie znał świat wokół niego i dlatego tak pięknie potrafił się z niego śmiać. To był żydowski Will Rogers"

Legendarna aktorka zmarła w wieku 91 lat na zapalenie płuc.

Urodzona w Wielkiej Brytanii gwiazda, która w 1982 roku otrzymała order Member Of The British Empire, zmarła w swoim domu w Beverly Hills po kilkumiesięcznej chorobie.

W trakcie trwającej ponad 70 lat kariery aktorskiej Lee wystąpiła w kilkudziesięciu filmach i serialach telewizyjnych - ostatnio w operze mydlanej 'General Hospital', a w najbliższy piątek (21 maja 2004) miała otrzymać nagrodę EMMY za całokształt osiągnięć artystycznych.

„Anna była piękną kobietą. Kiedy przyjechała do Stanów Zjednoczonych, wszyscy natychmiast się w niej zakochali. Patrząc na nią, czasami miałam wrażenie, że pochodzimy z jednej rodziny”, wspomina zmarłą Maureen O'Hara, która w 1941 roku zagrała razem z Lee w oscarowym filmie 'Zielona Dolina'.

JANET LEIGH Aktorka najlepiej znana dzięki roli w 'Psychozie' Alfreda Hitchcocka i najsłynniejszej bodaj filmowej scenie strachu - morderstwa pod prysznicem, zmarła w wieku 77 lat w swoim domu w Beverly Hills.

Aktorka od roku walczyła z chorobą krążenia. Jej rzecznik poinformował, że zmarła spokojnie, otoczona rodziną, w tym dwiema córkami: Kelly i słynną aktorką Jamie Lee Curtis.

Mimo że jej rola w 'Psychozie' nie trwała dłużej niż 45 minut, Leigh została za nią nominowana do Oscara, a co ważniejsze - stała się jedną z hollywodzkich legend.

Po zagraniu u Hitchcocka aktorka żartowała, że już zawsze bała się kąpać pod prysznicem. Ale nie z powodu pracy nad słynną sceną, ale z powodu kilkakrotnego jej obejrzenia.

Leigh grała u boku największych gwiazd kina: Errola Flynna, Gary'ego Coopera, Jamesa Stewarta. Oprócz 'Psychozy' zagrała między innymi w 'Małych kobietkach' i 'Kandydacie'. W 1980 zagrała ze swoją córką - Jamie Lee - w horrorze 'Mgła'.

W życiu osobistym aktorka wychodziła za mąż czterokrotnie - pierwszy raz w wieku 14 lat. Jej trzecim mężem był ojciec Jamie Lee - Tony Curtis.

Nominowany do Oscara scenarzysta zmarł w wieku 84 lat.

Lewin zmarł 28 sierpnia na raka, w swoim domu w Santa Monica w Kalifornii. O śmierci scenarzysty poinformował jego przyjaciel Worley Thorpe.

Lewin urodził się w Nowym Jorku. Zanim rozpoczął karierę w show-biznesie, skończył Uniwersytet Yale i pracował jako reporter dla magazynów "Atlanta Constitution" i "Life".

W 1956 roku otrzymał nominację do Oscara za swój pierwszy scenariusz do filmu "The Bold and the Brave", który oparty był na jego osobistych doświadczeniach z II Wojny Światowej. W roli głównej w obrazie można było zobaczyć Mickeya Rooneya.

W dorobku Lewina można także znaleźć scenariusze seriali telewizyjnych, w tym: "Mission: Impossible", "Gunsmoke" i "Ścigany". Pracował również jako producent przy serii "The Paper Chase", za którą był nominowany w 1978 roku do nagrody Emmy oraz przy serialu "Baretta", za który otrzymał tą samą nominację dwa lata wcześniej. Lewin wyprodukował również serial "Star Trek: Następne pokolenie".

Wybitny polski aktor zmarł w Warszawie w wieku 73 lat.

Jego choroba spowodowana była upadkiem z konia. W 2003 roku obchodził jubileusz 50-lecia pracy artystycznej.

Henryk Machalica był znanym i popularnym aktorem teatralnym i filmowym. Ostatnio związany był z Teatrem Ochoty w Warszawie, wcześniej występował na innych warszawskich scenach. Stworzył również wiele kreacji telewizyjnych i filmowych.

Występował m.in. w serialu "Złotopolscy", gdzie grał nestora rodu, Dionizego Złotopolskiego.

CARLO DI PALMACARLO DI PALMA

Wybitny operator filmowy zmarł w Rzymie w wieku 79 lat.

Karierę Di Palma rozpoczynał po zakończeniu II Wojny Światowej. Współpracował w największymi mistrzami włoskiego kina, począwszy od Michelangelo Antonioniego, z którym nakręcił "Powiększenie" (1966), "Czerwoną pustynię" (1963) i "Identyfikacja kobiety" (1982), po Bernardo Bertolucciego, Ettore Scola, Roberto Rosselliniego, a na Roberto Benignim kończąc.

Będąc uznanym operatorem europejskim współpracował także z największymi amerykańskim artystami, w tym z Woody Allenem, z którym nakręcił "Hannah i jej siostry", "Strzały na Broadwayu", "Przejrzeć Harry'ego" i "Wszyscy mówią: Kocham Cię".

JEREMI PRZYBORA

Jeden z najwybitniejszych twórców w historii polskiej sztuki estradowej, współtwórca legendarnego "Kabaretu Starszych Panów" zmarł w Warszawie w wieku 88 lat.

Zasłynął telewizyjnym "Kabaretem Starszych Panów", który z Jerzym Wasowskim założył w 1958 roku. Na każdy jego odcinek (w ciągu 8 lat wyemitowano ich 16) czekali niemal wszyscy telewidzowie. W "Kabarecie" występowali najwybitniejsi aktorzy - Kalina Jędrusik, Barbara Krafftówna, Irena Kwiatkowska, Wiesław Gołas, Wiesław Michnikowski i wielu innych.

Przybora był twórcą wszechstronnym. Napisał scenariusz filmu "Upał" w reżyserii Kazimierza Kutza, był autorem libretta i tekstów piosenek spektakli teatralnych. Pisał także książki m.in. "Spacerek przez Eterek" i "Mieszanka firmowa".

Znany z roli Supermana aktor zmarł w swoim domu. Miał 52 lata.

Dzień wcześniej Reeve zapadł w śpiączkę po ataku serca. Mimo wysiłków lekarzy nie udało się go już przebudzić.

Christopher Reeve pozostanie w pamięci jako najbardziej popularny Superman w historii kina. W latach 1978-1987 cztery razy zakładał kostium superbohatera. Zagrał także w kilkudziesięciu innych obrazach, by wymienić "Okruchy dnia", "Annę Kareninę" czy "Muppety jadą do Hollywood".

Dziewięć lat temu aktor został niemal całkowicie sparaliżowany po upadku z konia. Nadał grał w filmach ("Okno na podwórze", a ostatnio "Tajemnice Smallville"), jednak przede wszystkim zajmował się zbieraniem pieniędzy na badania rdzenia kręgowego.

Jedna z najwybitniejszych i najpopularniejszych polskich aktorek teatralnych - Zofia Rysiówna – zmarła w Warszawie. Miała 83 lata.

Występowała w teatrach Krakowa, Poznania i Warszawy. Grała także w Teatrze Telewizji oraz w filmach, m.in. "Mam tu swój dom" Juliana Dziedziny (1963), "Drewniany różaniec" Ewy i Czesława Petelskich (1965) i "Królowa aniołów" Mariusza Grzegorzka (1999).

Do końca życia była bardzo aktywna zawodowo. Jeszcze w rok przed śmiercią wystąpiła w roli pani Pernelle w sztuce "Tartuffe czyli obłudnik" Moliera w Teatrze Telewizji.

Ten znany aktor filmowy i teatralny zmarł w Łodzi w wieku 73 lat.

W 1953 r. ukończył szkołę aktorską w Łodzi. Po raz pierwszy w filmie zagrał trzy lata wcześniej w "Dwóch Brygadach". Miał na swoim koncie ponad sto ról filmowych.

Grał m.in. w w filmach: "Gdzie jest generał?", "Rękopis znaleziony w Saragossie", "Chłopi" a także w serialu "M jak Miłość". Sochnacki zagrał wiele ról teatralnych, głównie na scenach łódzkich.

Jedna z najbardziej lubianych i długo niedocenianych polskich aktorek zmarła po ciężkiej chorobie w wieku 50 lat.

Występowała przez 25 lat na scenach warszawskich teatrów, znana jest też z ról w filmach, m.in. "Zdjęcia próbne" Agnieszki Holland, "Spirala" Krzysztofa Zanussiego, "Cudowne dziecko" Waldemara Dzikowskiego.

Popularność przyniosła jej rola Danuty Dębskiej, oddziałowej z serialu "Na dobre i na złe".

Dwukrotny laureat Oscara Sir Sir Peter Ustinov* (zdj. AFP) *zmarł w swojej posiadłości w Szwajcarii. Aktor miał 82 lata.

Ustinov mieszkał w Szwajcarii od wielu lat. Przyczyny śmierci nie podano do publicznej wiadomości.

Sir Peter urodził się w Londynie 16 kwietnia 1921 roku jako syn rosyjskiej artystki i dziennikarza. Aktor twierdził często, że płynie w nim także etiopska, szwajcarska, włoska i francuska krew. Jedynymi korzeniami, od jakich stanowczo się odcinał, były brytyjskie.

Szkołę rzucił w wieku lat 16, trzy lata później zagrał pierwszą rolę na scenie.

W swojej trwającej 60 lat karierze był między innymi Neronem i Herkulesem Poirot, Amerykańska Akademia Filmowa doceniła jego występy w latach 60-tych w drugoplanowych rolach w 'Spartacusie' i 'Topkapi'.

Ostatnio aktor pojawiał się na dużym ekranie dużo rzadziej - kariery nie ułatwiły mu jego kontrowersyjne poglądy na temat zmian w ZSRR za czasów Gorbaczowa. Jednak jego służba jako Ambasadora Dobrej Woli UNICEFU przysporzyła mu tak dużo zwolenników, że Sekretarz Generalny ONZ Kofi Annan żartował wręcz, iż Ustinov będzie jego następcą.

W wieku 66 lat w wyniku komplikacji po operacji serca zmarł Joe Viterelli (na zdj.), charakterystyczny aktor, który zasłynął rolami gangsterów w takich filmach jak Depresja gangstera, Mickey niebieskie oko, czy 'Czarna róża z Harlemu'.

Urodzony w 1941 roku Viterelli zadebiutował przed kamerami w roku 1990 w obrazie Seana Penn Stan łaski.

Od tego czasu wystąpił w ponad 25 produkcjach.

Znany z 'Korzeni', roli Martina Luthera Kinga i jednej z pierwszych nominacji do Oscara dla czarnoskórego aktora w kategorii Najlepsza Rola Męska zmarł na atak serca - miał 62 lata.

Według wielu znawców sztuki filmowej, swoją rolą w komedii 'Julia' w 1968 roku Winfield otworzył drogę do telewizji innym czarnoskórym aktorom.

Oprócz nominacji do Oscara za 'Sounder', Winfield był kilkakrotnie nominowany do nagrody Emmy, zanim wreszcie dostał ją w 1995 za epizod w 'Picket Fences'.

Aktor grał równie dużo w filmach kinowych, co w telewizji i teatrze.

Urodzony w Los Angeles 22 maja 1941, mały Paul aż do ukończenia 8 roku życia wychowywany był tylko przez swoją matkę. Kształcił się Wyższej Szkole Artystycznej i tam przez cały okres studiów regularnie zdobywał nagrody za swoje występy sceniczne.

Aktor pozostawił w żałobie jedynie swoją siostrę Patricię Wilson.