Stellan Skarsgard

Najbardziej znany na świecie, współczesny aktor szwedzkiego pochodzenia, gwiazda wielu hollywoodzkich produkcji („Piraci z Karaibów”, „Ronin”, „Beowulf”, „Mamma Mia”), odtwórca tytułowej roli słynnego malarza w „Duchach Goi” Formana, jeden z „nadwornych” aktorów Larsa von Triera. To dzięki roli Jana w „Przełamując fale” von Triera rozpoczął swoją międzynarodową karierę.

Urodził się 13 czerwca 1951 roku w Gothenburgu w Szwecji. Kiedy był dzieckiem, jego rodzina często zmieniała miejsce zamieszkania, na dłużej osiadając w takich miastach, jak Uppsala, Totebo, czy Kalmar. W 1968 roku został nastoletnią gwiazdą w rodzinnym kraju, dzięki tytułowej roli Bombi Bitta w serialu TV. Cztery lata później zadebiutował na dużym ekranie w szwedzkim dramacie „Letni rajd” (1972), w tym samym czasie wiążąc się z Royal Dramatic Theatre w Sztokholmie, którego aktorem był przez kolejnych 16 lat.

* W tym samym czasie stale występował w szwedzkich produkcjach filmowych (m.in. erotyczny obraz „Anita, Swedish Nymphet” 1973, „Tabu” 1977), ciesząc się uznaniem w rodzimym kraju. W 1982 roku doceniono go także zagranicą, wręczając mu Srebrnego Niedźwiedzia na MFF w Berlinie za rolę w „Prostodusznym mordercy” Hansa Alfredsona. Był to pierwszy z przełomowych momentów w karierze aktora, który uczynił go jedną z największych gwiazd kina szwedzkiego. Stąd tylko krok do międzynarodowej kariery.*

Zanim jednak zadebiutował w amerykańskim filmie Philipa Kaufmana „Nieznośna lekkość bytu” (1988), ponownie spotkał się z Alfredsonem na planie komedii „Zdradliwi jak woda” (1985), przygodowego filmu „Jim i piraci” (1987, również współscenariusz) i dramatu „Vargens Tid” (1988), zagrał u Bo Widerberga w „Drodze węża” (1986) oraz był gwiazdą skandynawskiej produkcji „Hip hip hurra!” (1987). Zasłynął też jako bohater szwedzkiego filmu akcji „Terrorysta na zamówienie” (1989, sequel w 1992 roku).

W 1990 roku zagrał kapitana Tupolewa w „Polowaniu na Czerwony Październik” z Seanem Connerym. Rola w tej głośnej, sensacyjnej produkcji miała być przełomowa dla międzynarodowej kariery Skarsgårda, niespodziewanie jednak została w znacznym stopniu wycięta przy montażu. Aktor kontynuował występy w skandynawskich produkcjach, dołączając do zaszczytnego grona najwybitniejszych gwiazd północnego półwyspu – Maxa von Sydowa i Liv Ulmann – na planie dramatu „Wół” (1991) w reżyserii Svena Nykvista. W 1992 roku wystąpił w amerykańskim filmie „Wiatr” z udziałem Jennifer Grey, jednak wbrew pozorom to wcale nie udział w hollywoodzkiej produkcji otworzył mu drzwi do międzynarodowej kariery. Stało się tak dzięki pamiętnej roli Jana w nagrodzonym w Cannes filmie Larsa von Triera „Przełamując fale”.

Już dwa lata później zagrał u Stevena Spielberga w „Amistad”, wystąpił w norweskim pierwowzorze „Bezsenności” i wcielił się w postać profesora Lambeau w „Buntowniku z wyboru” Gusa van Santa (wszystkie z 1997 roku). Ponownie spotkał się też z von Trierem na planie serialu „Królestwo II”.

Później przyszedł czas na występ u boku De Niro i Jeana Reno w sensacyjnym „Roninie” (1998), udział thrillerze „Piekielna głębia” z Samuelem L. Jacksonem (1999), rolę u Mike’a Figgisa w „Timecode” (2000) i u Istvána Szabó w „Sztuce wyboru” (2001, nominacja do Europejskiej Nagrody Filmowej). W 2000 roku pojawił się w mniejszej roli lekarza w „Tańcząc w ciemnościach” von Triera, a w 2003 roku zagrał u niego w „Dogville”.

Kontynuował hollywoodzką karierę, pojawiając się na planie thrillerów („Dom Glassów” 2001, „Miasto duchów” 2002 Matta Dillona, „Zakładnik” 2002 Boba Rafelsona), horrorów (główna rola ojca Merrina „Egzorcysta: Początek” 2004), przygodowych superprodukcji („Król Artur” 2004, „Beowulf – Droga do sprawiedliwości” 2005, „Piraci z Karaibów” 2006 i 2007), czy komedii („Mamma Mia!” 2008). W 2006 roku z powodzeniem wcielił się w postać Francisco Goi w głośnym filmie Miloša Formana „Duchy Goi.”

Jednocześnie stale grał w mniej znanych, szwedzkich i skandynawskich filmach (m.in. „Arn – rycerz Templariuszy” 2007, „Aberdeen” 2000, nominacja do Europejskiej Nagrody Filmowej).

Jednym z ostatnich projektów z jego udziałem jest thriller Rona Howarda „Anioły i demony” (2009).

* Jest laureatem Specjalnej Europejskiej Nagrody Filmowej z 1998 roku za „europejski wkład w rozwój światowego kina”.*