Mariusz Kotowski: ''Pola Negri była pierwszą gwiazdą filmową z Europy zaproszoną do Hollywood'' [WYWIAD]

Anna Bernat: Życie barwne i pełne dramatycznych odmian losu, jakie miała Pola Negri, to gotowy scenariusz na film. Pan zrealizował utwór o wielkiej gwieździe kina niemego, która z wioski na ziemi dobrzyńskiej trafiła do Hollywood, po drodze podbijając Berlin. Jakie wybrał pan wątki z jej bogatej, fascynującej biografii?

Mariusz Kotowski: Film "Pola Negri - życie gwiazdy", który obecnie prezentuję w Polsce, jest dokumentem trwającym 55 minut. To skrócona wersja filmu "Pola Negri – w kinie życie jest snem", którego premiera odbyła się w Nowym Jorku w 2006 r. Ale i w tym dokumencie starałem się zawrzeć wszystkie najważniejsze dla jej kariery momenty: początki drogi aktorskiej w Polsce - od debiutu w filmie "Niewolnica zmysłów" w 1914 r., wyjazd do Berlina w 1917 r., podróż do Ameryki w 1923 r., ponowny powrót do Europy sześć lat później i w końcu wyjazd do Stanów Zjednoczonych przed wybuchem II wojny światowej.

W rozwoju kariery Poli Negri pomogli wielcy reżyserzy i aktorzy. Czy jest o tym mowa w pańskim filmie?

To ważne fragmenty jej życia i naturalnie pojawiają się na ekranie. Kiedy w 1917 r. Negri wyjechała do Berlina, spotkała wybitnych reżyserów - Maksa Reinhardta i Ernsta Lubitscha. Te spotkania i możliwość występowania w ich filmach okazały się ważne, czy wręcz przełomowe dla jej kariery. Film „Oczy mumii Ma” z 1918 r. można uznać za taki punkt kulminacyjny w tamtym okresie jej aktorstwa. Następne sukcesy przyszły także dzięki filmom Lubitscha, „Carmen”, „Madame Du Barry”, i „Sumurun”. I właśnie na berlińskiej premierze „Madame Du Barry” Negri spotkała Charliego Chaplina. Później ich znajomość się rozwinęła, a w Hollywood się zaręczyli. Istotną rolę w jej karierze odegrali też producenci z Paramount Pictures, którzy zaprosili ją do USA. A jeśli chodzi o wielkich aktorów, to w filmie wspomniany jest również jej głośny romans z Rudolphem Valentino.

Po dynamicznym rozwoju kariery w USA, Negri wraca do Niemiec. Jednak po dojściu do władzy nazistów podobno Goebbels zakazał angażowania jej do filmów. Czy dlatego, że ojciec aktorki był Cyganem?

Pojawiały się wzmianki w dokumentach, że zarzucał jej rzekomo żydowskie pochodzenie. Ale prawda była chyba inna. Otóż Goebbels miał kochankę - czeską aktorkę - i obawiał się, że gwiazda tego kalibru, jak Pola Negri, będzie zbyt wielką konkurentką dla jego wybranki. I choć nie ma na to dokumentów, to podobno Hitler, który był wielbicielem Poli, osobiście interweniował i Negri znów zaczęła grać w filmach. W 1935 roku w "Mazurka", rok później w "Moskau-Shanghai”, w 1937 w "Madame Bovary" i "Tango Notturno”, „Die fromme Luege" oraz "Die Nacht der Entscheidung". W sumie Negri wystąpiła w sześciu produkcjach i powróciła do Ameryki.

Kiedy nastąpiła era filmu dźwiękowego, Pola Negri zamilkła. Podobno nie podobał się jej zbyt niski, niedelikatnie brzmiący głos?

Niezupełnie. Przed wybuchem II wojny światowej, kiedy ponownie przybyła do Stanów Zjednoczonych, wystąpiła jeszcze w kilku filmach, m.in. "Hi Diddle Diddl” i "Księżycowe prządki", ale jej gwiazda zaczęła przygasać. Jednak dzięki swojej firmie maklerskiej Pola wciąż żyła w dostatku. Zmarła w San Antonio w Teksasie w 1987 r. Miała 90 lat.

Bogate jest tworzywo pańskiego dokumentu: dawne fotografie, mało znane materiały filmowe, wywiady...

Rzeczywiście, w filmie znalazły mniej znane materiały filmowe w postaci fragmentów licznych ról dramatycznych i komediowych. Dla mnie duże znaczenie miały wywiady z historykami filmu, z aktorami, z osobami, które znały Polę. Takie rozmowy przeprowadziłem na przykład z Hayley Mills, aktorką, która występowała w filmie "Księżycowe prządki" – który był jednocześnie ostatnim filmem Negri - czy aktorem Eli Wallachem. A historyk filmu i kurator Amerykańskiego Instytutu Filmowego, Jeanine Basinger, interesująco opowiada w filmie na temat mało znanych szczegółów z jej życia, przywołuje liczne ciekawostki z czasów jej kariery.

Pola Negri fascynowała mnie od dawna, poświęciłem jej dwie książki po polsku i jedną po angielsku. W książkach, tak jak i w filmach, zastanawiam się nad fenomenem Poli Negri. Przecież to właśnie ona – wielka polska aktorka – była na początku XX wieku pierwszą europejską gwiazdą filmową zaproszoną do Hollywood. Dopiero w ślad za nią trafiły tam później m.in. Greta Garbo czy Marlena Dietrich. W 1970 r. Negri udzieliła wywiadu dla pisma "San Antonio Express", w którym na pytanie, jak określiłaby swoją pozycję w świecie filmu, odpowiedziała "I was the first, I was the best". I to jest dla mnie Pola Negri. Artystka, która znała swoją wartość.

Nie rozstaje się pan ze swoją bohaterką?

Mam gotowy scenariusz serialu telewizyjnego, dwanaście odcinków fabuły, który prawdopodobnie będę realizował w Polsce.

Rozmawiała Anna Bernat (PAP)

Mariusz Kotowski – amerykański reżyser filmowy polskiego pochodzenia. Pisarz, choreograf, tancerz i producent, kierujący własną filmową firmą producencką Bright Shining City Productions LLC, działającą w Austin w Teksasie i Los Angeles. Urodził się w 1967 r. w Olsztynie. W Polsce uczył tańca m.in. w Warszawie i na Wybrzeżu. Jest pierwszym Polakiem, który otrzymał potrójny dyplom londyńskiego Królewskiego Towarzystwa Nauczycieli Tańca. W 1998 r. przeniósł się do Nowego Jorku, gdzie pracował jako ceniony choreograf i instruktor tańca. Podjął również studia na wydziale reżyserii Uniwersytetu Nowojorskiego. Ukończył je z doskonałymi wynikami i dyplomem reżysera filmowego. W ciągu ostatnich dziewięciu lat Mariusz Kotowski zrealizował w Stanach Zjednoczonych osiem filmów. Za swoją twórczość zdobył w Europie, Azji oraz USA dwadzieścia różnych nagród.

Pola Negri, właściwie Apolonia Chalupec (1897 - 1987) – polska aktorka teatralna i filmowa, międzynarodowa gwiazda kina niemego