Rozmowa Mazurka. Piotr Głowacki: Zagram mistrza Yodę

Mam tu kłopot, bo nie wyróżniam zawodu aktora z grona innych profesji. Studiowałem prawo i sądzę, że gdybym skończył te studia, to koncentrowałbym się na pracy i na sobie w takim samym stopniu, jak teraz koncentruję się na aktorstwie.

Tak się stanie, jeśli nie spotka się ludzi, którzy na poważnie zajmują się aktorstwem, którzy skierują twoją uwagę gdzie indziej. Ja takich spotkałem.

Specyfika tego zawodu jest taka, że jest niesłychanie stresujący, ale górnik czy pilot oblatywacz to też stresujące profesje. Dlatego aktor, podobnie jak pilot, który przechodzi szkolenia, dostaje narzędzia, umiejętności aktorskie, by sobie z tym radzić.

Bardzo dobre porównanie, piękny zawód. Ogrodnik przycina drzewa, ja również jakoś modeluję swoje postaci, tylko że na taśmie celuloidowej lub na cyfrze.

Chyba najlepiej odda to metafora lalki. Jest aktor – lalkarz ubrany na czarno, który porusza marionetką. Lalka ma zagrać wzruszającą scenę śmierci. I gdyby to aktor zaczął umierać, to odwróciłby naszą uwagę od tego, co się dzieje, od historii, którą chce opowiedzieć. Aktor jest skoncentrowany na tym, by widz zwrócił uwagę na marionetkę. Ja robię tak samo, tylko że marionetką jest moje ciało.

**[

]( http://rp.pl/prenumerata/prenumerata.html?tab=0&utm_source=WPpl&utm_medium=Atykul-Stopka&utm_campaign=WPpl-Artykul-Prenumerata2016 )**

Ale ja mówiłem serio! To właśnie tak wygląda. Pan teraz też prowadzi grę: słucha mojej wypowiedzi, zastanawia się, co wytnie, jakie zada następne pytanie. Nie poddaje się pan emocjom.

No właśnie.

Ja jestem taki sam, czy gram uśmiechniętego ojca rodziny czy ponurego mordercę. Tak samo cieszę się, że idę do pracy, dostanę zadanie aktorskie, że spotkam się z widzem. To kreowane przeze mnie postaci są różne, a nie moje emocje. Bo dla mnie emocja to oznaka wypadnięcia z równowagi.

Całą moją pracę w to wkładam, używam wszystkich narzędzi aktorskich, by z niej nie wypaść, by nie popaść w emocje. Zaangażowanie emocjonalne będzie oznaczało, że używam moich emocji, że ja za to będę później płacił, będę musiał odreagować.

Wiem, oni cierpią.

Nie, ja się cieszę z mojej pracy.

Jestem człowiekiem, aktorem, artystą i to już są powody, by zadawać pytania. A aktorstwo to ta dziedzina sztuki, która najbliżej zajmuje się człowiekiem.

To pokrewne, bo dentysta jeszcze niedawno był artystą, występował na rynkach i jarmarkach, wyrywając ludziom zęby. To też był spektakl.

To chyba oczywiste, prawda?

Ja nie wchodzę w rolę, ja staram się z nią zaprzyjaźnić i zagrać postać. Moja praca jako aktora polega na tym, by z przyjemnością i radością opowiedzieć widzom jakąś historię, pokazać bohatera.

Tak. Nie odpowiadał na pytania, był nieobecny.

De Niro? Jego nauczycielka Stella Adler musiała go hamować, mówiąc: „Robert, może warto użyć wyobraźni?", bo tak bardzo wchodził w rolę! Przecież to nie było tak, że przyszedł na casting, a że wyglądał, jak wyglądał, to dali mu rolę we „Wściekłym byku". Zdecydowali się na niego, więc on wypracował tę rolę w wyglądzie, zachowaniu, gestach, sposobie mówienia...

Bo mamy szkodliwe definicje talentu i błędy w systemie edukacji. W Polsce są cztery wyższe uczelnie aktorskie z wydziałami dramatycznymi, plus wydziały wokalne i lalkarskie – rocznie państwowy system edukacji wypuszcza 160 absolwentów.

Mamy 60 teatrów publicznych, jedną wielką wytwórnię filmową, czyli PISF, trzy duże stacje telewizyjne produkujące seriale. Okazuje się, że możemy umieścić na rynku – od epizodów po role główne – jakieś trzydzieści, czterdzieści osób. Skoro pracę może znaleźć co czwarty, niechby nawet i co trzeci absolwent, to system nadprodukuje aktorów, proste.

Odpowiedzialny system edukacji publicznej tak nie działa.

Niemcy mają ustaloną dozwoloną ilość dni pracy dla pracowników technicznych filmu, której ci nie mogą przekroczyć, bo gdyby przekroczyli, to inni nie mieliby pracy. Państwo wydaje wspólne pieniądze na utrzymanie uczelni artystycznych, więc nie powinno tego robić lekkomyślnie.

Bezmyślność państwa w kształceniu lekarzy nie usprawiedliwia robienia tego samego w przypadku aktorów.

Ależ każdy powinien mieć wolny wybór, tylko państwo powinno się przygotować najlepiej do wydawania publicznych pieniędzy. A wolny wybór można realizować w prywatnych lub półprywatnych szkołach przy różnych teatrach.

Byłem wiceprezesem Związku Artystów Scen Polskich, ale tylko przez rok. Na fali aktywności młodszego pokolenia wszedłem do ZASP, ale okazało się, że różnica między pokoleniami na razie jest nie do pokonania.

Żeby iść do przodu i budować.

Może dlatego, że rzeczywiście spełniam się we wspólnocie? To jest podstawa tego zawodu, naszą sztuką jest budowanie stanu harmonii między ludźmi.

I to jest cała droga. Jak patrzę na siebie dziś i siebie sprzed lat, to widzę progres.

Tak.

Za 20 lat spotkamy pana jako mistrza Yodę.

Zagram go! Ale oczywiście marzy mi się ta harmonia, zgodność z sobą, swoją świadomością, czyli tworem, składającym się z energii, materii i informacji. I ta trójca, w której jesteśmy zanurzeni, przenika nas. To także zgodność z zasadami, które istnieją od zawsze.

Można też powiedzieć, że to nauka o Bogu.

Czasami, ale skoro sam pan zaczął...

On jest. Jest niewidzialny i działa, doświadczamy tego cały czas. Zresztą „jest niewidzialny i działa" to źródło słów słowa wiara.

Jaka?

(śmiech) No tak. Podstawą harmonii jest uzgadnianie definicji, także makaronu, wszystkiego.

Tak, mogę powiedzieć, że wierzę w Boga. Wierzę, że jest niewidzialny i działa. Jestem ochrzczony, wychowany w kulturze katolickiej, zanurzony w niej, w niej odbywam swoje rytuały, ale wiem, że w każdej kulturze dochodzi się do tego samego, do źródła, do tajemnicy.

Jakim młodym?! Jestem w średnim wieku. Ja dokładnie jestem w wieku średniego Polaka – 36 lat ma statystyczny mężczyzna w Polsce.

Oczywiście. I jeszcze mam typową urodę słowiańską, czyli kaukaską.

Robię film o kulturze opozycji, o kulturze buntu i rozmawiam ze znanymi politykami, którzy angażowali się w działalność opozycji.

Bo jestem artystą i stawiam na ogląd, nie na pogląd. Każdy pogląd to ograniczenie.

Cała moja praca polega na utrzymywaniu się w stanie ciekawości i zachwytu.

Nie wiem, ja obserwuję i zadaję pytania. Po to są artyści, by ludziom, którzy się zapędzą, którzy nie mają czasu na refleksję, zadawać pytania, o sprawy, o których tamci nie chcą na co dzień myśleć. Pytania o życie i jego sens, o śmierć. Politycy zapędzający się w swych ideologiach potrzebują artystów, by mówili im: „Słuchaj stary, to tylko pogląd, za który nie warto oddać życia".

Poszli – rezygnując, przynajmniej chwilowo, ze swej społecznej funkcji artysty.

Też są ludźmi i mają prawo do swojego zdania oraz do dzielenia się nim. A ponieważ są znani, to dziennikarze manipulują nimi jako symbolicznymi przyciągaczami uwagi. Chcąc osiągnąć swój cel, dziennikarze i politycy posługują się aktorami.

Wystawiają się na oceny, każdy może ich za to oceniać, krytykować.

Ciągle słyszę o „teatralizacji życia politycznego", o „scenie politycznej", „aktorach", co jest kompletnie nieprawdziwe!

Ale przecież teatr jest prawdziwy, a oni udają. Teatr się wydarza naprawdę, gdy naprzeciwko siebie stają dwie osoby i chcą się skomunikować. Wszystko dzieje się w ramach umowy, którą zawierają między sobą, ja – aktor – biorę odpowiedzialność za czas spędzony ze mną i opowiadam ci historię. Robimy to po to, by świat przez chwilę był lepszy, bo będziemy razem.

To pozostałość po jednym z najbardziej bezmyślnych myślicieli europejskich, Machiavellim, który dał wielu pretekst, by powoływać się na książkę, której nawet nie przeczytali.

Ja tego konfliktu nie dostrzegam, nie ma go. Jest jakiś wytworzony przez media wizerunek konfliktu, ale jak się temu bliżej przyjrzeć, to połowa Polaków zachowała totalne zdrowie, w ogóle nie interesując się polityką.

**[

]( http://rp.pl/prenumerata/prenumerata.html?tab=0&utm_source=WPpl&utm_medium=Atykul-Stopka&utm_campaign=WPpl-Artykul-Prenumerata2016 )**

_* Rozmawiał Robert Mazurek*_