Kibice kochali jego komentarze. Mało kto wie, że groziła mu amputacja

Po rekonwalescencji usiłował jeszcze wrócić na motor, koledzy przygotowali nawet specjalnie dostosowaną maszynę, ale nic z tego nie wyszło. – Gdyby nie ta noga, na pewno byłby sportowcem. Uwielbiał rywalizację – opowiadał Janusz Osiński, przyjaciel z dzieciństwa. – Gdy już nie mógł biegać, skakać, zaczął o sporcie opowiadać. Wymyślił dla nas guzikową piłkę nożną. My graliśmy na stole, a on stał z boku i komentował. Kończyliśmy grać, to obwiązywał nam ręce szmatami i kazał udawać bokserów.

Kalectwo mu nie przeszkadzało – tańczył, jeździł samochodem... Dariusz Szpakowski, który od Cisa uczył się fachu, wspominał, że bywało nawet przydatne. – Spieszyliśmy się na mecz, ale za późno wyszliśmy z hotelu. Biegniemy na postój taksówek, a tam długa kolejka. "Nic się nie martw" – powiedział i zdjął z nogi ortopedyczny but. Kuśtykając, podbiegł do oczekujących. "Seniore! Inwalida", pokrzykiwał i po chwili siedział już w aucie. 500 metrów dalej nasza taksówka się popsuła. Jednak kłamstwo ma krótkie nogi.

Komentatorską karierę Ciszewski zaczął robić od razu po szkole. Nie był entuzjastą nauki – maturę zdał zaocznie dopiero jako 40-latek. Jego głos po raz pierwszy został nagrany podczas zawodów żużlowych w Łodzi w 1951 r. Taśma z żywiołowym sprawozdaniem młodzika trafiła do Witolda Dobrowolskiego, najważniejszego wtedy komentatora w kraju. Nie minął rok, jak Ciszewski po raz pierwszy samodzielnie pojawił się na antenie, śledząc mecz Unii Chorzów z Budowlanymi Gdańsk. Po kolejnych kilku miesiącach komentował już żużlowe zmagania reprezentacji Polski z Czechosłowacją, a po zaledwie pięciu latach skierowano go do raportowania zimowych igrzysk w Cortina d’Ampezzo.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Złośliwi mówią, że miał ułatwione zadanie – jego kariera przypadła na wspaniały czas w historii polskiego sportu. To on komentował mecz z Anglią na Wembley, kolejne mistrzostwa świata w 1978 i 1982 r., a nawet szczęśliwy rzut monetą podczas kwalifikacji Górnika Zabrze do europejskich pucharów. Krystyna Loska wspomina, że kibice dzwonili do telewizji, by upewnić się, że to Ciszewski będzie relacjonował kluczowe spotkania. – Dla kibiców był gwarantem sukcesu – mówiła. – Panowało powszechne przekonanie, że gdy ja zapowiem mecz piłkarzy, a Janek skomentuje ich rywalizację, to sukces mamy zapewniony.

Relacja komentatora i piłkarzy daleko wykraczała poza regulaminowy czas. Latali przecież jednym samolotem, Ciszewski dla oszczędności nieraz wpraszał się na nocleg do ich hotelu, a po godzinach siadywali w jednym barze. "Nowi" musieli się wkupić w łaski starego wyjadacza. Włodzimierz Smolarek musiał dać Ciszewskiemu butelkę koniaku, nim zechciał on zapamiętać jego nazwisko, a gdy Grzegorz Lato zalazł Cisowi za skórę, ten postanowił go ukarać. – Przekomarzaliśmy się i chyba trochę przeholowałem, bo Ciszewski powiedział, że w relacji nie zająknie się o mnie nawet raz. "Jak to? A jak strzelę bramkę?", nie dawałem za wygraną. "Zobaczysz, młody!", odparł i zamknął mi drzwi przed nosem. No i był mecz, a ja strzeliłem gola. Ciszewski słowa co prawda nie dotrzymał, ale tylko raz stwierdził bez emocji: "Bramkę strzelił Lato". Więcej moje nazwisko w relacji już nie padło – uśmiechał się król strzelców. Cis nie był pamiętliwy. Uwagi o braku edukacji, nieznajomości języków, złej wymowie zagranicznych nazwisk puszczał mimo uszu.

Jego lapsusy, takie jak "Proszę państwa, teraz wszystko w rękach konia" z olimpiady w 1980 r., cieszyły widzów. Był królem sybarytów – rywalizację lubił nie tylko w sporcie, ale i piciu, jedzeniu, kartach, koniach, kobietach... Nie zawsze wygrywał. Pierwszą żonę stracił, gdy zafundował jej wycieczkę statkiem, a ona zakochała się w kapitanie, który wkrótce został jej mężem. Pan Jan, wściekły, zażądał od niego... zwrotu kosztów feralnej wycieczki. I je otrzymał...

Trwały związek stworzył dopiero z trzecią żoną, młodszą od niego o 16 lat Krystyną. Spotkali się w restauracji we Wrocławiu, wiedział tylko, że jest neurologiem i pracuje w Toruniu. Szukał jej w tamtejszych szpitalach tak długo, aż znalazł. Czy mogła mu się oprzeć? W 1976 r. urodziła im się córka Joanna. Przez salon ich 100-metrowego, warszawskiego mieszkania przy Wałbrzyskiej przewinęły się chyba wszystkie, nie tylko sportowe polskie sławy tamtych lat, m.in. Wiesław Ochman, Wojciech Gąsowski, Andrzej Łapicki, Danuta Rinn, Hanka Bielicka… "Charyzma, urok, wdzięk" – charakteryzowali gospodarza. Ale też – opój, żarłok, hazardzista. Sam czasem łapał się za głowę, "ile siana zostawił na Służewcu!". Pani Krystyna nie miała złudzeń: "Według mnie hierarchia była taka: konie, praca i ja" – mówiła.

Nie tylko konie go interesowały, także poker. I ruletka. Przez chwilę wydawało się nawet, że hazard go pogrąży – Cis przegrywał znaczne kwoty, był winien pieniądze wielu osobom. Wierzyciele ścigali go w pracy, miał z tego powodu kłopoty. Z czasem sytuacja się polepszyła. Może dlatego, że więcej zarabiał lub lepiej się kontrolował? Zarówno żona, jak i córka, twierdzą zgodnie, że "doskonale nad tym panował. Grał, bo lubił. Nigdy nie zdarzyło się, żeby z tego wynikały jakieś problemy".

Wedle przyjaciół, Bohana Łazuki i Janusza Zaorskiego, to kalectwo sprawiało, że ciągle starał się udowodnić swoją męskość, sprawność. Pewnego razu rzucił gastronomiczne wyzwanie Adamowi Sandurskiemu, gigantowi z sekcji zapaśniczej Stali Rzeszów. Wymiękł po litrze gorącego mleka, jajecznicy z 8 jaj, czterech bułkach i 30 deko sera, zapaśnik wcinał dalej – flaczki, salceson, masło, chleb, miód, słoik marmolady, dzbanek kawy i kilo kiełbasy śląskiej. Ciszewski przegrał, ale to go nie powstrzymało od następnych podobnych prób. Nie gardził też winem, likierami, koniaczkiem… Z pewnością mu to nie pomagało – był przecież cukrzykiem.

Koło 50-tki zaczął częściej narzekać na zdrowie, zresztą na wszystko inne też. Na mistrzostwa świata w piłce nożnej w Hiszpanii w 1982 r. wyjechał w bardzo złej kondycji, ratował się morfiną. "Przegląd Sportowy" uznał go za najgorszego z mundialowych komentatorów. "Na szczęście było nas trzech, więc i tak jestem na podium" – odcinał się pan Jan kwaśno. Samolot powrotny do Polski miał 8-godzinne opóźnienie, z lotniska Cisa zabrała karetka.

O marskości wątroby dowiedział się ponoć dużo wcześniej, gdy kazał się przebadać podczas wizyty za granicą. Nikomu nic nie powiedział, niczego nie zmienił w swoim życiu. – Miałbym w wieku 52 lat stać się emerytem? Porzucić swoją pracę, futbol, radio i telewizję, słowem to, co od 30 lat jest moim życiem? Nie, nie zrobię tego" – zapierał się. Zmarł pięć miesięcy po swoim ostatnim Mundialu.