Kar-wai Wong

Reżyser, scenarzysta i producent hongkoński, jeden z najbardziej cenionych na zachodzie twórców azjatyckich. Urodził się 17 lipca 1958 roku w Szanghaju, jednak kiedy miał pięć lat, wyemigrował wraz z mamą do Hong Kongu.

Z powodu rychłego wybuchu rewolucji kulturalnej w Chinach, kraj ten został odcięty od reszty świata, co dla Kar-Waia oznaczało zerwanie bezpośrednich kontaktów z ojcem i rodzeństwem, którzy zostali uwięzieni „po drugiej stronie”. Przez te wszystkie lata prowadzili jednak intensywną korespondencję między sobą.

Już jako młody chłopiec Wong przejawiał artystyczną wrażliwość, a dzięki ojcu, który zaszczepił w nim m.in. miłość do kultury europejskiej, czytał Balzaka i Tołstoja, oglądał też wiele filmów pochodzących z tej części świata.

Studiował grafikę i fotografię. W latach 80-tych uczęszczał na kurs produkcji telewizyjnej w Hong Kong Television Broadcast, sam pracując później przy wielu realizacjach najpierw jako asystent produkcji, potem drugi reżyser, czy scenarzysta (m.in. serial „Don’t Look Now” 1981). W 1982 roku porzucił pracę w wytwórni telewizyjnej i poświęcił się pracy scenarzysty. Stworzył ok. 50 scenariuszy, z których kilkanaście było podpisanych jego nazwiskiem. Ich rozpiętość gatunkowa i tematyczna była ogromna: od komedii przez melodramat i kino akcji po pornografię.

Zadebiutował w 1988 roku pełnometrażowym filmem akcji „As Tears Go By”, który już zapowiadał późniejszy styl reżysera, a także pozyskał uznanie krytyki i publiczności. Jego niespodziewany sukces sprawił, że następny projekt („Days of Being Wilde” 1991) reżyser zrealizował już z udziałem sławnych hongkońskich aktorów, takich jak Leslie Cheung, Maggie Cheung, Andy Lau, czy Tony Leung Chiu Wai, którzy później wielokrotnie jeszcze będą pojawiać się w filmach reżysera, a niektórzy (jak Tony Leung) staną się niemal ich swoistymi „wizytówkami”.

Od filmu „Dni szaleństwa” rozpoczęła się też stała współpraca reżysera z australijskim operatorem filmowym Christopherem Doylem, którego nastrojowe zdjęcia w znaczący sposób wpłynęły na specyfikę stylu Kar-Waia. Stałym współpracownikiem Kar-Waia był, oprócz Doyle’a także scenograf William Chang.

W 1994 roku twórca zrealizował utrzymany w konwencji kina wschodnich sztuk walki film „Popioły czasu”, a także obraz, który rozsławił nazwisko reżysera w USA i w Europie – „Chungking Express” z Faye Wong w roli głównej. Jego dystrybucji podjął się zachwycony twórczością Kar-Waia Quentin Tarantino, który po dziś dzień jawnie przyznaje się do inspiracji filmami hongkońskiego twórcy.

Kolejne filmy Kar-Waia to „Upadłe anioły” (1995), „Happy Together” (1997, nagroda za reżyserię w Cannes), którego akcja rozgrywa się po raz pierwszy poza Hong-Kongiem, czy głośny także w Polsce dramat „Spragnieni miłości” (2000, Europejska Nagroda Filmowa, Cezar; nominacja do Złotego Niedźwiedzia, Złotej Palmy i nagrody BAFTA) z Tonym Leungiem i Maggie Cheung w rolach głównych.

Po realizacji kilku filmów krótkometrażowych (w tym „The Hire: The Follow” z Adrianą Limą, Clivem Owenem, Mickey Rourkiem i Forestem Whitakerem) powrócił w 2004 roku filmem utrzymanym w konwencji sci-fi „2046” (Europejska Nagroda Filmowa). W tym samym, 2004 roku wziął udział w nowelowym projekcie „Eros”, obok Stevena Soderbergha i Michelangelo Antonioniego.

Rok 2007 to realizacja filmu „Jagodowa miłość”, z udziałem amerykańskich aktorów i nie tylko – w roli głównej wystąpiła bowiem piosenkarka Norah Jones, a oprócz niej Natalie Portman, Jude Law, Rachel Weisz, czy Ed Harris.

Po tym obrazie reżyser nakręcił remake czarnego kryminału z lat 40-tych „Dama z Szanghaju”, w którym główną rolę zagrała Rachel Weisz.

Omawiając specyfikę stylu Kar-Waia często zwraca się uwagę na nastrojowość, poetyckość jego filmów, samego twórcę nazywa się zaś „poetą czasu”. Całą twórczość rozpatruje się w kontekście postmodernizmu – filmy, w których mieszają się różne poziomy kultury, które są silnie autorefleksywne i intertekstualne, a ich narracja prowadzona jest nielinearnie, w istocie idealnie przystają do postmodernistycznych „wytycznych”.

Wśród twórców, którzy znacząco wpłynęli na kształt twórczości Kar-Waia często wymienia się Johna Cassavetesa, Jean-Luca Godarda i innych twórców Nowej Fali, ale też autorów typowych produkcji „made in Hong Kong”, do których reżyser tak często sięga. Z racji istotnej roli, jaką odgrywa w filmach hongkońskiego twórcy ścieżka dźwiękowa oraz zrytmizowany montaż, przywodzą one na myśl poetykę teledysku.

Wszystkie te elementy, wraz z impresyjnymi zdjęciami Doyle’a, doskonale oddają atmosferę wielkomiejskiego wyalienowania bohaterów – problemu zawartego niemal w każdym filmie Kar-Waia, a jednocześnie decydującego w dużej mierze o popularności jego filmów w Europie. Problem samotności człowieka skazanego na funkcjonowanie w ponowoczesnym świecie nie ogranicza się bowiem do jednego kręgu kulturowego, przeciwnie, ma prawdziwie globalny zasięg.

W 2006 roku twórca przewodniczył jury MFF w Cannes. Poza wspomnianymi wyżej nominacjami i nagrodami, wielokrotnie obdarowany został rodzimymi laurami (Hong Kong Film Award) i był wyróżniany na całym świecie – od Australii, przez Sztokholm, aż po Argentynę, czy Kanadę.* W 2008 roku wyreżyserował film "Popioły czasu: Powrót".*

Żoną Kar-wai Wonga jest Esther, mają syna Qinga (ur. 1994).