Znamy już wyniki plebiscytu na Najlepszy Polski Film Dokumentalny Stulecia

W filmie "Wszystko może się przytrafić" sprawy społeczne schodzą na dalszy plan. Marcel Łoziński porusza tematy egzystencjalne, dotyczące jednostki. Bohaterem jest mały chłopiec (syn reżysera – Tomek). Chłopiec jest szczęśliwy i ciekawy świata. Jeździ po parku na hulajnodze i bez barier kontaktuje się z przypadkowymi ludźmi. Chłopiec tworzy wokół siebie naturalną aurę, której brakuje w codziennych relacjach międzyludzkich. Zadaje pytania wprost, np. „Ile będziesz jeszcze żył?”, „Co byś zrobił, gdybyś się jeszcze raz urodził?”. Ludzie chętnie odpowiadają. Opowiadają chłopcu, co im leży na sercu. Tomek powtarza, że wszystko może się przytrafić „można czasem nawet znaleźć malutkiego dinozaura”, ale jak dodaje „zdarza się to bardzo rzadko”.

"Wszystko może się przytrafić", fot. Studio Filmowe Kalejdoskop

Marcel Łoziński to jeden z najbardziej znanych i docenianych na świecie dokumentalistów polskich. Jest absolwentem wydziału reżyserii PWSFTViT w Łodzi (1971). W 1995 roku został członkiem Amerykańskiej Akademii Filmowej. Od czterech lat kieruje kursem dokumentalnym w Szkole Wajdy. Prowadził Dragon Forum - międzynarodowe warsztaty filmu dokumentalnego i pitching. Był nominowany do Oscara za film dokumentalny „89 mm od Europy” (1994). W 2016 roku na Krakowskim Festiwalu Filmowym otrzymał prestiżową nagrodę Smoka Smoków za całokształt twórczości.

Stanisław Zawiśliński, Marcel Łoziński, Andrzej Bukowiecki, A. Marek Drążewski, fot. Borys Skrzyński/SFP

1. Powódź, reż. Jerzy Bossak i Wacław Kaźmierczak, 1947
2. Muzykanci, reż. Kazimierz Karabasz, 1960
3. Rodzina człowiecza, reż. Władysław Ślesicki, 1966
4. Elementarz, reż. Wojciech Wiszniewski, 1976
5. Siedem kobiet w różnym wieku, reż. Krzysztof Kieślowski, 1978
6. Gadające głowy, reż. Krzysztof Kieślowski, 1980
7. Kilka opowieści o człowieku, reż. Bogdan Dziworski, 1983
8. Usłyszcie mój krzyk, reż. Maciej Drygas, 1991
9. Wszystko może się przytrafić, reż. Marcel Łoziński, 1995
10. Takiego pięknego syna urodziłam, reż. Marcin Koszałka, 1999

- Jestem zaskoczony, że ten film znalazł tak wielkie uznanie w oczach widzów – powiedział Marcel Łoziński odbierając wyróżnienie – Gdybym ja miał przyznawać nagrody powędrowałyby one ex aequo do dwóch wielkich filmów: „Muzykantów” Kazimierza Karabasza i „Tanga” Zbigniewa Rybczyńskiego. Ten drugi film nie jest tylko animacją, ja uważam go za dokument animowany! Dokument, w którym Rybczyński w niesamowity sposób skondensował życie”. Marcel Łoziński podziękował również swojemu synowi Tomkowi – głównemu bohaterowi filmu, autorowi zdjęć Arturowi Reinhartowi oraz autorce dźwięku Halinie Paszkowskiej, która wraz z reżyserem odebrała dyplomy honorowe.

Przegląd 100/100. Epoka Polskiego Filmu Dokumentalnego otworzył Jacek Bromski, Prezes Stowarzyszenia Filmowców Polskich. – To już ponad 120 lat wspaniałej historii polskiego filmu dokumentalnego, która rozpoczęła się gdzieś między pierwszymi eksperymentalnymi nagraniami XIX-wiecznej Warszawy Kazimierza Pruszyńskiego, a triumfem polskich dokumentalistów, których filmy „Joanna” i „Nasza klątwa” znalazły się wśród pięciu najlepszych krótkometrażowych dokumentów z całego świata, nominowanych w ubiegłym roku do Oscara – podkreślił Jacek Bromski.

Uroczystość otwarcia połączona była z panelem naukowym poświęconym znaczeniu polskiego filmu dokumentalnego. Wzięli w niej udział: Marek Drążewski, przewodniczący Sekcji Filmu Dokumentalnego Stowarzyszenia Filmowców Polskich; Andrzej Bukowiecki, krytyk filmowy oraz Stanisław Zawiśliński, dziennikarz i dokumentalista, znawca twórczości Krzysztofa Kieślowskiego.

- W dokumencie należy dokonać rewolucji – stwierdził Stanisław Zawiśliński – Rewolucji na różnych poziomach: w sposobie myślenia, tematach, finansach. Naszą specjalnością stał się dokument kameralny, brakuje nam dokumentów przekrojowych.

Paneliści podkreślali ciągłe braki w edukacji filmowej. – Tak jak uczy się dzieci czytać, tak należy uczyć oglądać filmy dokumentalne – podkreślał Stanisław Zawiśliński – Jestem z pokolenia Polskiej Kroniki Filmowej, która leciała przed filmami w kinach, dokumentu, który szedł przed fabułami. Teraz mamy 20 minutowe bloki reklam.

Andrzej Bukowiecki przypomniał znaczenie Krzysztofa Kieślowskiego dla polskiego kina dokumentalnego. Odniósł się również do przełomowych momentów w historii filmów dokumentalnych m.in.: wprowadzenie dźwięku „setkowego” i zastąpienie negatywów zapisem cyfrowym.

Marek Drążewski, główny organizator projektu 100/100, podkreślał trud jaki włożyli współtwórcy wydarzenia w wybór ponad 120 filmów pokazywanych w kinach Kultura i Iluzjon z ponad 8 tys. wszystkich polskich dokumentów jakie powstały w ponad stuletniej historii polskiego filmu dokumentalnego. Zaznaczył też, że osobną pracę wykonali eksperci projektu, którzy wyłonili Złotą Dziesiątkę plebiscytu. – Każdy z ekspertów wybrał swoją Dziesiątkę, a następnie z tych głosów „12. gniewnych ludzi” wyłoniła się Dziesiątka plebiscytu, na którą głosowali internauci.

Wyboru Złotej Dziesiątki dokonali najważniejsi polscy eksperci w dziedzinie dokumentu: prof. dr hab. Marek Hendrykowski; red. Andrzej Bukowiecki; Krzysztof Gierat, dyr. Krakowskiego Festiwalu Filmowego; dr hab. Jadwiga Hučková; prof. dr hab. Mikołaj Jazdon; dr hab. Iwona Kurz; prof. dr hab. Tadeusz Lubelski; red. Maria Malatyńska, red. Anita Piotrowska; prof. dr hab. Mirosław Przylipiak; red. Tadeusz Sobolewski; red. Stanisław Zawiśliński.

Pośród prezentowanych podczas przeglądu dzieł znalazły się filmy najbardziej cenionych polskich dokumentalistów takich jak: Jacek Bławut, Jerzy Bossak, Andrzej Fidyk, Kazimierz Karabasz, Marcin Koszałka, Grzegorz Królikiewicz, Marcel Łoziński, Maciej Drygas.

Na uwagę zasługują także filmy twórców nie kojarzonych z kinem dokumentalnym, jak chociażby – Agnieszki Osieckiej, a także mniej znane realizacje cenionych dziś fabularzystów m.in. Wojciecha J. Hasa, Jerzego Hoffmana, Krzysztofa Kieślowskiego, Andrzeja Munka czy Marka Piwowskiego.

W spotkaniach z publicznością biorą udział m.in.: Jacek Bławut, Bogdan Dziworski, Marcin Koszałka, Marcel i Paweł Łozińscy czy Andrzej Papuziński.

Przeglądowi towarzyszy dwujęzyczny (polsko-angielski), bogato ilustrowany i bezpłatny katalog – pierwsze tego typu kompendium wiedzy o polskim kinie dokumentalnym. Okładkę katalogu oraz oprawę graficzną projektu 100/100 przygotował Andrzej Pągowski.