"Bo się boi" przeraża i testuje cierpliwość. Jeden z najbardziej wyczekiwanych filmów

Nowojorski twórca kolejny już raz eksperymentuje z formą opowiadania, długością, sekwencyjnością i chronologią, mieszając jawę ze snem, humor z dramatem, przeplatając ze sobą elementy różnych gatunków i utrudniając tym samym czy w ogóle uniemożliwiając jednoznaczną klasyfikację swoich filmów. Ale czy właśnie nie za to kochają go widzowie i krytycy?

Beau (Joaquin Phoenix) mieszka w ciasnej, zapuszczonej ruderze w Nowym Jorku. Możliwe, że cierpi na agorafobię, a jej objawy wzmocnia otoczenie, w jakim znajduje się jego mieszkanie – pełne społecznych wyrzutków, dziwaków, bezdomnych i brutalnych kryminalistów. Funkcjonowanie tylko trochę ułatwia mu stałe przyjmowanie leków, ale mimo to Beau nigdy nie czuje się całkiem dobrze.

Na skutek serii dziwacznych zbiegów okoliczności nie może polecieć z wizytą do matki (Patti LuPone), a ta – chociaż synowi oświadcza, że wszystko w porządku – w rzeczywistości głęboko przeżywa całą sytuację. Beau w końcu udaje się w na poły oniryczną, na poły realną podróż, podczas której skonfrontuje się ze swoją przeszłością. Pozna kilka ciekawych postaci, by ostatecznie dowiedzieć się czegoś interesującego o swojej najbliższej rodzinie i o sobie samym. Otwarte pozostaje jednak pytanie, czy właśnie takich odpowiedzi szukał i czy się ich w ogóle spodziewał.

Ari Aster zabiera swojego bohatera, a wraz z nim wierną publiczność, na wyprawę, której z pewnością nie mogą oczekiwać. To podróż między stanami Ameryki, a wydaje się, jakby miała miejsce w zupełnie innych światach. Warto w tym miejscu uprzedzić: to nie jest przygoda dla wszystkich.

W "Bo się boi" Aster wielokrotnie testuje cierpliwość co wrażliwszych widzów, pchając swojego bohatera w sytuacje co najmniej irytujące, choć częściej po prostu przerażające, co rusz zadając nowe pytania, a pozostałe odrzucając bez odpowiedzi. W tym kontekście porównania do "Blue Velvet" czy "Dzikości serca" Lyncha, do "Kucharza, złodzieja, jego żony i jej kochanka" Greenawaya, a momentami do "Magnolii" P.T. Andersona są bardzo uzasadnione, ale zupełnie nie pomagają też w interpretacji tej surrealistycznej eskapady.

Jedno jest pewne: oczekiwanie kontynuacji dwóch wcześniejszych filmów Astera ("Hereditary" i "Midsommar") byłoby nieporozumieniem. Jeśli szukać dla "Bo…" odpowiedniej szuflady gatunkowej, raczej na pewno nie byłaby to ta z opisem "horror", chociaż pierwsze 15 minut seansu zapowiada co innego.

Sam reżyser wspomina o pokrewieństwie najnowszego filmu z czarną komedią, choć z komedią też raczej niewiele ma wspólnego. Wygląda więc na to, że Aster z każdym kolejny tytułem w swojej filmografii dodaje interpretatorom swojej twórczości więcej przymiotników, za pomocą których można by opisać tylko i wyłącznie jego filmy, co bez wątpienia świadczy o unikalnej wizji i autorskim głosie twórcy. Już samo to – w całym morzu reżyserek i reżyserów dostosowujących się do aktualnych trendów i świetnych, ale wciąż tylko rzemieślników – świadczy o jego wyjątkowości. Mimo wszystko nie da się tego samego powiedzieć o "Bo…".

Chociaż sam film ma wiele bardzo mocnych punktów (główna rola Phoeniksa i jego matki, świetny młody Beau – Armen Nahapetian, fenomenalna, przenosząca do innej rzeczywistości scenografia, epizody Parker Posey czy Denisa Ménocheta), całość – choć szokująca i często wprawiająca w osłupienie – w pewnym momencie zaczyna nużyć.

Zupełnie jakby Aster chciał do maksimum wykorzystać udział swojego gwiazdora w tym dziele, a jedynie zdrowy rozsądek powstrzymał go przed przygotowaniem metrażu na miarę filipińskiego mistrza wielogodzinnych epopei Lava Diaza. Rola Phoeniksa rzeczywiście zdumiewa, ale jego Beau o aparycji Jacka Nicholsona ze "Schmidta" paradoksalnie dociera zbyt daleko, szuka zbyt głęboko, odczuwa zbyt mocno, by z jego bohaterem dało się widzowi utożsamić. Zresztą – kto wie – może nie o to nawet chodzi.

Jest duża szansa, że niezależnie od intencji twórcy po seansie ukształtują się jedynie dwa obozy: zatwardziałych wielbicieli wizjonera i nowego głosu kina z jednej strony, a z drugiej – przeciwników bełkotliwej, przydługiej, chaotycznej, pseudo-artystowskiej przypowieści. I bardzo możliwe, że każdy będzie miał rację.

W najnowszym odcinku podcastu "Clickbait" awanturujemy się o "Awanturę" na Netfliksie, załamujemy ręce nad przedziwną zmianą w HBO Max, a także rozmawiamy o największym serialowym szoku 2023 roku. Możesz nas słuchać na Spotify, w Google Podcasts, Open FM oraz aplikacji Podcasty na iPhonach i iPadach.