Michael Cacoyannis

Reżyser, scenarzysta i producent pochodzenia greckiego. Najbardziej znany twórca pochodzący z tego kraju. Autor głośnej adaptacji „Greka Zorby” z pamiętną kreacją Anthony’ego Quinna. Jak żaden inny twórca, Cacoyannis przyczynił się do tego, by oczy świata choć na chwilę zwróciły się w kierunku greckiej kinematografii.

Urodził się 11 czerwca 1922 roku w miejscowości Limassol w greckiej części Cypru. Pochodził z szanowanej rodziny.

Jego ojciec, z wykształcenia prawnik, był znaną postacią na brytyjskiej scenie politycznej, stąd wybór studiów przyszłego reżysera w pierwszej kolejności padł na prawo w Londynie.

W Anglii pracował dla greckiego serwisu telewizji BBC, a w międzyczasie zapisał się na kursy reżyserskie i aktorskie, co spowodowało, iż w stosunkowo krótkim czasie zadebiutował na brytyjskiej scenie, gdzie występował przez pewien czas pod pseudonimem Michael Yannis.

Nabywszy nieco doświadczenia w teatrze, wrócił do Grecji, gdzie zaczął realizować pierwsze filmy - przez wielu krytyków uważane za najlepsze w całej karierze.

Począwszy od debiutanckiego obrazu, zatytułowanego „Windfall in Athens” (1954), w którym po raz pierwszy wystąpiła muza i stała aktorka reżysera, Ellie Lambeti, zyskał uznanie dla swojego wyciszonego kina, zbudowanego za pomocą skromnych środków, wyraźnie inspirowanego neorealizmem włoskim, kina „obserwującego” codzienność i skupiającego się na wewnętrznym życiu greckiej rodziny.

Kolejne filmy Cacoyannisa to: nagrodzona Złotym Globem dla Najlepszego Filmu Zagranicznego „Stella” (1955), „A Girl in Black” (1956), ponownie z udziałem Lambeti oraz „The Final Lie” (1957).

Przy realizacji dwóch ostatnich współpracował z operatorem Walterem Lassally, wyrastającym z dokumentalnego nurtu brytyjskiego „Free Cinema” (późniejszym laureatem Oscara za zdjęcia do „Greka Zorby). Wszystkie cztery obrazy nominowane były do canneńskiej Złotej Palmy.

W 1960 roku wyreżyserował uhonorowaną Grecką Nagrodą Filmową za reżyserię i nominowaną do Złotego Niedźwiedzia „Eroikę”, rok później zrealizował swój pierwszy film zagranicą (we Włoszech) – „Ulicznik” (1961) z Ellie Lambeti w roli głównej.

Rok 1962 to udana adaptacja sztuki Eurypidesa „Elektra” z Irene Papas w roli tytułowej. Film przyniósł mu kolejne rodzime statuetki (za reżyserię i najlepszy film), jak również Nagrodę Specjalną i Nagrodę Techniczną na MFF w Cannes.

W 1964 roku odniósł swój największy komercyjny sukces, za sprawą adaptacji powieści Nikosa Kazantzakisa „Grek Zorba” z Anthonym Quinnem i Alanem Batesem. Film był produkcją grecko- amerykańską. Otrzymał aż siedem nominacji do Oscara (m.in. dla Cacoyannisa za Najlepszą Reżyserię, Scenariusz oraz dla Najlepszego Filmu), pięć do Złotego Globu (w tym za reżyserię i dla Najlepszego Filmu) oraz cztery nominacje do BAFTA (m. in. dla Najlepszego Filmu).

Do tej pory jest chętnie oglądany przez widzów, zaś zawarta w nim scena tańca przeszła nie tylko do historii kina, ale i muzyki.

W 1967 roku zrealizował komedię „The Day The Fish Came Out”, później zaś powrócił do Eurypidesa, realizując dwie dalsze części swojej „trylogii” spod znaku tego klasycznego dramatopisarza: w 1971 roku zrealizował „The Trojan Women” z Vanessą Redgrave i Katharine Hepburn, a w 1977 – „Ifigenię” z Tatianą Papamoschou w roli tytułowej. W każdej z części trylogii wystąpiła znana z kreacji Elektry Irene Papas. Adaptacja „Ifigenii” przyniosła reżyserowi nominację do Oscara dla Najlepszego Filmu Obcojęzycznego oraz do Złotej Palmy, jak również Grecką Nagrodę Filmową dla Najlepszego Filmu.

W 1986 roku zrealizował dramat „Sweet Country” z Irene Papas, w 1993 – komedię „Pano kato ke plagios”, a w 1999 – obraz „The Cherry Orchard” z Alanem Batesem i Gerardem Butlerem. Film otrzymał Grecką Nagrodę Filmową i był ostatnim projektem reżysera.

Michael Cacoyannis zmarł nad ranem 25 lipca 2011 roku mając 89 lat.