Ryszard Ronczewski: ''Aktor o gumowej twarzy''

Przyjaciele zwykli nazywać go "człowiekiem z gumy” albo „aktorem o gumowej twarzy”, przekonani, że wygimnastykowany artysta jest w stanie zrobić dosłownie „wszystko”.

- Ja jestem aktorem drugiego planu – mówił z dumą, dodając, że właściwie nie widzi różnicy między rolami pierwszo- a trzecioplanowymi. Każdą z nich trzeba w końcu zagrać jak najlepiej, dając z siebie wszystko.

Człowiek legenda, laureat chińskiego Oscara, choć aktorem, jak przyznaje, został właściwie przez przypadek. Graniem zainteresował się, gdy komisja egzaminacyjna na politechnice o mało nie padła, rażona jego matematyczną niewiedzą. Do legendy przeszedł również jego nietypowy ślub dzielony ze... Zbigniewem Cybulskim.

Urodził się 27 czerwca 1930 roku, dzieciństwo spędził w Wilnie. I choć w domu jego dziadka gościły największe sławy polskiego teatru, młody Ronczewski długo nie wiązał swojej przyszłości z aktorstwem.

Po maturze, zgodnie z wolą ojca, chciał iść na budowę maszyn okrętowych na Politechnice Gdańskiej. Jak wspominał, była to jedna wielka kompromitacja.

- Ojciec miał kuzyna na tej uczelni, więc jak pierwszy raz oblałem matmę pisemną, to oni dla mnie zrobili specjalną poprawkę pisemną, oczywiście ją też oblałem – opowiadał w „Gazecie Wyborczej”.

- Kuzyn ojca wykombinował następną poprawkę ustną. Stanąłem przy tablicy, dali mi jakieś równanie do rozwiązania. Zacząłem dodawać, odejmować, kreślić i na końcu wyszło mi zero. Byłem pewien, że jest dobrze. Odwracam się i patrzę, a cała ta komisja skręca się ze śmiechu. Przewodniczący, coś bełkocząc, rycząc ze śmiechu, mówi: "Panie, w najśmielszych snach nie wyobrażałem sobie takiej bzdury matematycznej. Idź pan na dziennikarstwo czy na leśnictwo, tu pan miejsca nie zagrzeje".

Z Gdańska trafił do Olsztyna, gdzie przez jakiś czas pracował w Okręgowej Radzie Związków Zawodowych. To właśnie wtedy podjął decyzję, że zostanie aktorem. W teatrze Ronczewski spodobał się na tyle, że zaczęto mu powierzać niewielkie zadania, aż wreszcie skierowano go do szkoły aktorskiej. Wybrał łódzką filmówkę – z bardzo prostego powodu.

- Łódź dawała jedno, czego nie dawała Warszawa: studenci mogli grać w filmie już na drugim roku – tłumaczył w „Wyborczej”.

- Najpierw statystowałem, by zarobić parę groszy. Do szkoły teatralnej przyszedł jakiś drugi asystent dziesiątego reżysera i wzięli mnie oraz kolegów. Czasem dostałem jedno zdanie do powiedzenia czy jedno słowo.

- Do filmu poszedłem dla pieniędzy – przyznawał od razu w „Wyborczej”. Za niewielką pensję w teatrze nie zdołałby się utrzymać.

- Najpierw było 30 zł, potem 60 zł za większą rolę, a w końcu ci kierownicy produkcji dawali mi 120 zł za dzień. Był też taki wyznacznik, że pensję aktora po studiach w teatrze dzielono na pół i dzień zdjęciowy w filmie to była połowa pensji w teatrze – mówił.

Z czasem zarabiał coraz więcej. W „Krzyżakach”, gdzie zagrał komtura Henryka z Człuchowa, dostał aż 1100 zł za dzień zdjęciowy.

Po filmie Forda jego kariera nabierała rozpędu. Pojawił się na przykład w „Zezowatym szczęściu”, „Faraonie” czy „O dwóch takich co ukradli księżyc”. Pytany, jak się współpracowało z braćmi Kaczyńskimi, opowiadał oględnie:

- Powiem tylko, że Jarosław był bardziej ruchliwy, niegrzeczny.

Choć na koncie ma blisko sto filmów, nigdy nie udało mu się przebić na pierwszy plan.

- Chcieli angażować, to grałem. Ale ja jestem aktorem drugiego planu – przyznawał w „Wyborczej”, dodając jednak, że wcale nie czuł się z tego powodu gorzej.

Szybko nauczył się też pokory. Dostał surową lekcję, kiedy próbował stawiać się reżyserowi Dejmkowi podczas prób do spektaklu.

- Próbował mi powiedzieć, że mam robić dokładnie to, co on mówi, ale ja przerywałem i swoje: ale ja panie dyrektorze... W końcu nie wytrzymał i wyrzucił mnie z próby – wspominał. - Uniosłem się honorem i odszedłem z teatru, ale następnego dnia Dejmek wezwał mnie do gabinetu i powiedział: "Gówniarzu, jak cię reżyser ochrzania, to masz spuścić uszy po sobie, przyjąć to do wiadomości i grać".

Ze swoją ukochaną Jolantą ślub wziął 30 lipca 1960 roku. Ożenił się nie tylko w tym samym dniu co Cybulski, ale i w tym samym miejscu.

- Wzięliśmy ślub razem z Cybulskimi, żeby było taniej. Znaliśmy się na tyle dobrze, że było to możliwe – tłumaczył w „Wyborczej”.

Na zdjęciu ze ślubu można zobaczyć Ronczewskiego, który składa Cybulskim życzenia,

- Świnia, którą miałem wręczyć parze młodej na małżeńskie szczęście, zwiała – mówił w „Dzienniku Bałtyckim”. - Towarzystwo ucztowało, a ja ganiałem za świnią po wsi.

Dziś Ronczewski wciąż ma się świetnie – jedyne, na co narzeka, to ból pleców, które nadwyrężył w 1967 roku, podczas kręcenia „Wilczych ech”.

- Poza Krzyśkiem Fusem nie było w Polsce kaskaderów – wspominał w wywiadzie dla portalu trójmiasto.pl. **- Ponieważ bardzo dobrze jeździłem na koniu, robiłem z kolegą z planu wszystkie wywrotki. Ale w pewnym momencie tuż przed samym upadkiem koń mi bryknął i upadłem lędźwiami na kant rowu. Zabolało, ale zlekceważyłem to. Po latach okazało się, że było tam lekkie pęknięcie kręgosłupa i teraz co jakiś czas wraca.

Jako jeden z nielicznych europejskich artystów może się też pochwalić chińskim Oscarem zdobytym na festiwalu w Szanghaju za rolę w filmie „Kadysz za przyjaciela” (reż. Leo Khasin, 2012).

- Spośród 2000 filmów rodzimej kinematografii i 120 filmów z wielu państw świata właśnie moja rola przypadła widzom do gustu najbardziej. Otrzymałem Nagrodę Publiczności dla najlepszego aktora filmu niechińskiego – mówił z dumą. - Tytuł na statuetce brzmi "The best foreign actor".