70. urodziny Milosa Formana

Milos Forman jest reżyserem, aktorem, scenarzystą. Urodził się 18 lutego 1932 roku w czeskim Caslaviu w rodzinie żydowskiego nauczyciela i protestantki. Kiedy miał osiem lat, stracił rodziców w obozach koncentracyjnych w Buchenwaldzie i Owięcimiu.

W połowie lat 50. ukończył studia scenopisarskie w praskiej szkole filmowej, FAMU. W latach 60. zrealizował film dokumentalny "Konkurs" (1963) i wiele filmów fabularnych, m.in. "Czarnego Piotrusia" (1963), "Miłoć blondynki" (1965) - nominowany do Oscara w kategorii filmów zagranicznych, "Pali się moja panno" (1967). W filmach tych ukazywał w krzywym zwierciadle czechosłowacką rzeczywistoć lat 50. i 60.

Wydarzenia 1968 roku i propozycje reżyserowania w Hollywood wpłynęły na jego decyzję o wyjeździe z kraju. W Stanach Zjednoczonych zadebiutował filmem "Odlot" (1971).

W 1975 roku przyjął obywatelstwo amerykańskie. W tym samym roku powstał "Lot nad kukułczym gniazdem" - dramat psychologiczny, który przyniósł mu Oscara za reżyserię. Film ten - zrealizowany w oparciu o powieć Kena Keseya - wyróżniono pięcioma statuetkami: dla odtwórców głównych ról - Jacka Nicholsona i Louise Fletcher, producentów (w kategorii najlepszy film) i scenarzystów. "Lot..." został także nagrodzony m.in. szecioma nagrodami BAFTA i szecioma Złotymi Globami.

W 1979 roku Forman przeniósł na ekran kultowy musical "Hair". Dwa lata później zrealizował film "Ragtime" w oparciu o prozę Edgara L. Doctorowa, kolejne trzy lata później - "Amadeusza", film o Wolfgangu Amadeuszu Mozarcie, w oparciu o sztukę i scenariusz Petera Shaffera. Film ten otrzymał osiem Oscarów - m.in. za reżyserię i jako najlepszy film. Statuetkę otrzymał również odtwórca roli Salieriego - Fahrid Murray Abraham, scenografowie, kostiumografowie, charakteryzatorzy, dźwiękowcy i scenarzysta.

W 1989 roku Forman wyreżyserował "Valmonta" - film inspirowany powiecią "Niebezpieczne związki" Choderlosa de Laclos; siedem lat później - "Skandalistę Larry'ego Flinta", obraz biograficzny opowiadający o twórcy magazynu "Hustler", najpoczytniejszego pisma pornograficznego w Stanach Zjednoczonych. Za "Skandalistę..." Forman otrzymał Złotego Niedźwiedzia na Festiwalu Filmowym w Berlinie.

Trzy lata temu Forman zrealizował komedię "Człowiek z księżyca" z Jimem Carreyem, Dannym DeVito, Courtney Love i Paulem Giamattim.

Reżyser opublikował autobiografię "Moje dwa wiaty", wydaną w Polsce w 1996 roku. Wystąpił w wielu filmach grając najczęciej siebie samego, napisał wiele scenariuszy, m.in. do niektórych własnych filmów.