Andrzej Szczepkowski: Pracę na planie traktował wyłącznie jako przygodę

Skromny, trzymający się na uboczu, pełen wątpliwości co do swojego aktorskiego talentu. Zawsze miał własną wizję artystyczną i nie obawiał się ścierać z reżyserami, gdy ich wskazówki mu nie odpowiadały, „pewnych rzeczy po prostu robić nie chciał”, powie później jego córka. Krytyka nie zawsze była dla niego łaskawa, ale za to widzowie go uwielbiali; chociaż na ekranie pojawiał się zazwyczaj w rolach drugoplanowych, kreowane przez niego postacie błyskawicznie zapadały ludziom w pamięć.

Krytyka nie zawsze była dla niego łaskawa, ale za to widzowie go uwielbiali. Chociaż na ekranie pojawiał się zazwyczaj w rolach drugoplanowych, kreowane przez niego postacie błyskawicznie zapadały w pamięć.

Największą popularność przyniosła mu rola Henryka Kamińskiego w "Wojnie domowej", jednak Andrzej Szczepkowski pracę na planie traktował wyłącznie jako przygodę, nie ciągnęło go do filmów.

I chociaż zagrał w kilkudziesięciu produkcjach, były to głównie epizody – wolał realizować się na scenie. To teatr dawał mu największą zawodową satysfakcję.

Urodził się 26 kwietnia 1923 roku w Suchej Beskidzkiej i był niezwykle dumny ze swoich korzeni, choć wkrótce musiał opuścić swoje ukochane góry. Najpierw przeniósł się do Krakowa, a później do Lwowa, gdzie uczęszczał do liceum.

W 1945 roku ukończył Studium Teatralne przy Teatrze Starym w Krakowie. Zadebiutował na scenie Krakowskiego Teatru Podziemnego Adama Mularczyka i wkrótce wyjechał do Warszawy, gdzie jego aktorska kariera powoli nabierała tempa.

Miał już wtedy za sobą skromny debiut filmowy, mignął w „2 x 2 = 4” i „Ostatnim etapie”.

Jak twierdziła jego córka Joanna, Szczepkowski całe życie zmagał się z kompleksamina punkcie swojego wzrostu.

- Uważał, że jest za wysoki na scenę. Borykał się ze swoim wzrostem przez całą karierę – mówiła w radiowej Dwójce.

I, jak dodawała, miał w tym przypadku wiele racji:

– Istotnie, aktor jest pewną bryłą sceniczną. Łatwiej jest poruszać się na scenie osobom niskim i krępym.

Jak twierdziła, wynikało z „ludzkiego wstydu i blokad”.

– Nigdy nie wcielał się w postać, inaczej niż, na przykład, Tadeusz Łomnicki, który z każdą kolejną odtwarzaną postacią zmieniał się jak kameleon. Tata raczej relacjonował rolę niż ją grał, pokazywał swój dystans do niej.

Był również aktorem z własną wizją, który niechętnie słuchał wskazówek reżysera. Miał w sobie „bariery psychiczne”, co czasami uniemożliwiało mu wejście w rolę.

Jak twierdziła Szczepkowska,* wielu rzeczy, których wymagał reżyser, po prostu nie chciał robić.* I choć potrafił się postawić, później bardzo ciężko to przeżywał.

* – Z tego powodu nie miał dobrych kontaktów, na przykład, z Jerzym Jarockim, który wymagał pewnej plastyki ciała, uruchomienia*– mówiła w Dwójce.

Choć aktorstwo było dla niego ważne, potrafił oddzielić pracę od życia prywatnego.

- Gdy zasiadał do obiadu, był już domowym człowiekiem – wspominała Szczepkowska.

W domowym zaciszu jej ojciec szukał wytchnienia. Choć lubił brylować na scenie, w głębi duszy kochał samotność.

- Był człowiekiem bardzo dowcipnym, miał cięte poczucie humoru – mówiła. - Przez to mógł zostać zapamiętany jako towarzyski, ale to nieprawda. Był samotnikiem. I dodawała, że Szczepkowski lubił zamknąć się w swoim pokoju, gdzie czytał, pisał albo grał na gitarze, niepokojony przez nikogo, ciesząc się swoim towarzystwem.

Pisanie było jego drugą, po aktorstwie, pasją. Pozostawił po sobie wiele limeryków, fraszek i innych krótkich, dowcipnych form literackich.

* – Są, łagodnie mówiąc, dosadne* – ostrzegała w Dwójce Szczepkowska, dodając, że jej ojca bardzo inspirowały góralskie piosenki, których słuchał za młodu. I często sam sobie akompaniował.

Kolejna pasja Szczepkowskiego? Górskie wędrówki.

*- Był piechurem, podróżnikiem, robił dziesiątki kilometrów.< Tak go pamiętam, nie w teatrze, ale raczej z dużym kijem, który rzeźbił sobie scyzorykiem i zabierał na wyprawy/b> – wspominała córka. *- Bardzo kochał życie.

Szczepkowski był również zaangażowany w politykę. Był działaczem opozycji, należał do Komitetu Obywatelskiego, a podczas stanu wojennego, jako prezes zawieszonego ZASP-u, zainicjował bojkot telewizji, dając przykład swoim kolegom po fachu.

Jego przyjaciele wspominali, że w tych trudnych czasach był prawdziwym autorytetem moralnym.

Córka zaś podkreślała, że zachowywał niezależność, i choć wielokrotnie go namawiano, żeby wstąpił do partii, nigdy się nie zgodził.

Często powtarzał, że „aktorem się jest, artystą się bywa”, a swój zawód traktował poważnie, jako misję.

- Dla artysty musi istnieć granica, poniżej której nie wolno mu się zniżyć – powiedział w "Teatrze". -* Miałem szczęście mieć takich wychowawców: Juliusza Osterwę, Marię Dulębę. Oni nas nauczyli, na czym polega zasadnicza różnica w tym zawodzie: wszyscy są aktorami, tylko niektórzy mogą zostać artystami, ale wszyscy powinni przynajmniej zachowywać się jak artyści: starać się zawsze dokonywać najlepszego wyboru.*

- Był tak człowiekiem skromnym i mało zepsutym przez popularność, że do ostatnich miesięcy życia cieszył się z tego, że ktoś do niego podchodził na ulicy – wspominała.

Andrzej Szczepkowski zmarł 31 stycznia 1997 roku. Miał 73 lata. (sm/mn)