Andrzej Żuławski

Reżyser i scenarzysta polski, od lat realizujący filmy we Francji. Uważany jest za twórcę dział kontrowersyjnych i raczej trudnych w odbiorze. Syn pisarza i scenarzysty Mirosława Żuławskiego, ojciec reżysera Xawerego Żuławskiego.

Urodził się 22 listopada 1940 roku we Lwowie w rodzinie o artystycznych tradycjach. Dorastał częściowo we Francji, gdzie skończył szkołę średnią i studia – filozofię na Sorbonie i reżyserię w prestiżowej paryskiej Wyższej Szkole Filmowej (IDHEC).

Karierę filmową zaczynał w Polsce, jako asystent i II reżyser filmów Andrzeja Wajdy: „Samson” (1961), nowelka „Warszawa” powstała w ramach międzynarodowego projektu „Miłość dwudziestolatków” (1962), „Popioły” (1965).

Asystował też jako reżyser na planie kręconego w Polsce wojennego filmu Anatole’a Litvaka „Noc generałów” (1966) z Peterem O’Toolem i Omarem Sharifem.

* W 1967 roku zadebiutował jako reżyser i scenarzysta krótkometrażowych filmów TV „Pavoncello” i „Pieśń triumfującej miłości”, a w 1971 – jako reżyser pełnometrażowego obrazu „Trzecia część nocy” (Nagroda im. Andrzeja Munka, przyznawana przez PWSFTviT) z ówczesną żoną, Małgorzatą Braunek, Leszkiem Teleszyńskim i Janem Nowickim w rolach głównych.*

Film powstał we współpracy scenariopisarskiej ojca reżysera, a dzięki śmiałości i oryginalności filmowej ekspresji, wzbudził spore emocje wśród krytyków i widzów.

Rok później zrealizował „Diabła” (1972) z Wojciechem Pszoniakiem w roli tytułowej oraz z ponownym udziałem Teleszyńskiego i Braunek, po czym wyjechał do Francji, gdzie w kolejnych latach zasłynął jako autor dzieł: „Najważniejsze to kochać” (1975) z Romy Schneider, głośne „Opętanie” z nagrodzoną w Cannes Isabelle Adjani i z Samem Neillem (1981, nominacja do Złotej Palmy w Cannes, nagroda krytyków na MFF w São Paolo, wyróżnienie Fantasporto, Złoty Asteroid na MFF Fantastycznych w Trieście), „Kobieta publiczna” (1984, dwie nagrody na MFF w Montréalu, nominacja do Césara za scenariusz) i „Narwana miłość” (1985) z nową życiową partnerką - Sophie Marceau.

Dość ciekawą realizacją reżysera jest, ukończona ostatecznie w 1987 roku, zrealizowana w Polsce we współpracy z Karolem Chodurą poetycka opowieść sci-fi „Na srebrnym globie” z Krzysztofem Kolbergerem, Andrzejem Sewerynem i Jerzym Trelą.

W 1989 roku podjął się ekranizacji opery „Borys Godunow” Modesta Musorgskiego, jak również zrealizował kolejny film z gwiazdorskim udziałem Marceau – „Moje noce są piękniejsze, niż wasze dni”.

Aktorka zagrała u niego także rolę Solange w biograficznym filmie o Chopinie, zatytułowanym „Błękitna nuta” (1991) z wybitnym pianistą, Januszem Olejniczakiem w roli kompozytora oraz w ostatnim dziele reżysera – dramacie „Wierność” (2000, Grand Prix festiwalu w Cabourgu).

W międzyczasie zrealizował w Polsce głośny thriller erotyczny „Szamanka” (1996) z Bogusławem Lindą i Iwoną Petry. W jego filmach główne role grają zawsze kobiety. Prawidłowość tę tłumaczą wypowiedzi samego reżysera, który traktuje grę aktorską jako – nie licząc kilku wyjątków – „typowo kobiece zajęcie”.

Pytany o tematykę swoich dzieł, mówi: „robię filmy o tym, co mnie dręczy, a kobieta służy tu jako medium”.

Żuławski sporadycznie pojawia się jako aktor – w 1985 roku zagrał w filmie Joya Fleury „Smutek i piękno” z Charlotte Rampling, a w 2003 – w mini-serialu „Niebezpieczne związki” z Catherine Deneuve i Nastassją Kinski.

W latach 60- tych publikował w „Filmie” (recenzje filmowe) i „Współczesności” (utwory poetyckie).

Jest autorem kilku powieści wydanych w latach 90-tych.

* W 2002 roku, wspólnie ze stałym operatorem, Andrzejem J. Jaroszewiczem otrzymali Specjalną Złotą Żabę dla duetu reżyser-operator podczas festiwalu Camerimage w Łodzi.* Został uhonorowany dwoma polskimi odznaczeniami państwowymi: Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2001) oraz Orderem Legii Honorowej.