Filmy na podstawie książek – TOP 15. Literackie arcydzieła przeniesione na wielki ekran

Filmy na podstawie książek. Filmy i książki są dla siebie bardzo bliskimi dziedzinami sztuki. Produkcje oparte na najwybitniejszych i najchętniej czytanych powieściach pojawiają się w kinach od lat. Bardzo często zdarza się, że ich niezwykła realizacja nadaje literackim pierwowzorom zupełnie nowego charakteru. Dotyczy to przede wszystkim filmów opartych na największych książkowych klasykach.

Filmy na podstawie książek od lat cieszą się sporą popularnością. Wśród nich znajdują się przecież kasowe serie, przyciągające do kin miliony widzów. Dość wspomnieć tylko o sadze „Zmierzch”, „Igrzyskach śmierci” oraz wyśmiewanych „Pięćdziesięciu twarzach Greya”. Choć przeciw tym filmom można wysunąć sporo zarzutów technicznych, to trudno jednak nie uznać ich za swojego rodzaju wyznacznik współczesnej popkultury. Książki, które rozchodzą się w księgarniach niczym świeże bułeczki, są wręcz skazane na ekspresową ekranizację.

10 marca swoją polską premierę miał obraz Stuarta Hazeldine’a – „Chata”. Oparta na bestsellerowej (20 milionów sprzedanych egzemplarzy) powieści Williama P. Younga produkcja przedstawia losy mężczyzny, który nie potrafi odnaleźć się po śmierci ukochanej córki. Dziewczynka została porwana i prawdopodobnie zamordowana, choć policji nie udaje się odnaleźć ciała. Pewnego dnia główny bohater otrzymuje tajemniczy list z zaproszeniem do leśnej chatki. To właśnie w nim miał rozegrać się dramat kilkuletniej Missy. Wszystko wskazuje na to, że list pochodzi od samego Boga. W roli głównej Sam Worthington.

Z okazji premiery „Chaty” przedstawiamy 15 najlepszych filmów powstałych na podstawie książek. Oto ekranizacje, które na zawsze odmieniły oblicze kinematografii. W zestawieniu znalazły się zarówno klasyki literatury, jak i prawdziwi rekordziści pod względem liczby sprzedanych egzemplarz.

Na samym początku naszej listy najlepszych filmów na podstawie książek znalazł się „Lot nad kukułczym gniazdem” Milosa Formana. Nagrodzona sześcioma Oscarami ekranizacja głośnej powieści Kena Keseya to dziś prawdziwy klasyk kinematografii. Sama książka, choć nie pobiła żadnego rekordu sprzedaży, znalazła się między innymi w stworzonym przez Magazyn Time zestawieniu stu najwybitniejszych anglojęzycznych powieści wszech czasów.

Głównym bohaterem filmu jest Randle Patrick McMurphy (Jack Nicholson)
. Mężczyzna jest znanym policji kryminalistą. By uniknąć przymusowej odsiadki w więzieniu, mężczyzna udaje osobę niepoczytalną. W ten sposób trafia do szpitala psychiatrycznego, gdzie musi poddać się twardym rządom oddziałowej Mildred Ratched (Louise Fletcher). Randle nie chce zgodzić się na panujący w ośrodku rygor. Wraz z innymi pacjentami wszczyna bunt.

Wywołana do tablicy „Mechaniczna pomarańcza” również jest ekranizacją, która na zawsze odmieniła oblicze kina. Arcydzieło Stanleya Kubricka opiera się na fabule powieści Anthony’ego Burgessa. Główny bohater filmu to Alex DeLarge (Malcolm McDowell) – młody mężczyzna przewodniczący lokalnemu gangowi. Chłopak każdą wolną chwilę spędza z grupą rzezimieszków ubranych w charakterystyczne białe uniformy oraz stylowe meloniki. Alex na co dzień mieszka z rodzicami, a jego słabością jest muzyka Ludwiga van Beethovena. Podczas kolejnej akcji gangu dochodzi do tragedii. Alex zostaje skazany za morderstwo na 14 lat więzienia. Bohater może jednak wcześniej opuścić zakład karny, jeśli podda się eksperymentalnej terapii resocjalizacyjnej. Chłopak zgadza się na ten krok. Brutalna metoda leczenia agresywnych zachowań okazuje się skuteczna. Alex wychodzi na wolność, gdzie musi zmierzyć się z otaczającą go rzeczywistością.

Film wywołał gigantyczną falę krytyki, pod domem Kubricka ustawiały się pikiety oburzonych widzów, a w recenzjach przeważały takie określenia jak "bagno", "pornografia" czy "podła moralnie bzdura". Reżyser odpierał ataki chrześcijańskich organizacji zarzucających jego powieści gloryfikację przemocy i faszystowskiej ideologii. Koniec końców Kubrick zmęczony awanturą wokół filmu i pogróżkami poprosił dystrybutora o wycofanie "Mechanicznej pomarańczy" z brytyjskich kin. Film trafił z powrotem na tamtejsze ekrany dopiero po 27 latach.

Z kolei Anthony Burgess po latach niejako odciął się od swojej najpopularniejszej książki, żałując jej napisania i bolejąc nad tym, że została źle zinterpretowana. Pisarz obwiniał też film o przyczynienie się do spłycenia jej odbioru.

„Zabić drozda” to nagrodzona trzema Oscarami ekranizacja kultowej powieści Harper Lee o tym samym tytule. Wydana w 1960 roku książka okazała się jednym z najważniejszych dzieł literackich XX wieku. Tytuł znajduje się na 15. miejscu najlepiej sprzedających się książek w historii z wynikiem 40 milionów rozprowadzonych egzemplarzy.

Film Roberta Mulligana to przejmujący dramat sądowy, którego akcja rozgrywa się w latach 30. na południu Stanów Zjednoczonych. Tom Robinson jest czarnoskórym mężczyzną niesłusznie oskarżonym o dokonanie gwałtu na białej kobiecie. Bohater staje przed sądem, gdzie broni go adwokat z urzędu – Atticus Finch. Prawnik stara się zrobić wszystko, by udowodnić niewinność swojego klienta. Jego starania nie spotykają się z aprobatą mieszkańców miasteczka. Przekonują się o tym m.in. dzieci Fincha – Louise oraz Jeremy. W roli głównej Gregory Peck.

„Podziemny krąg” to przykład filmu, który okazał się o wiele lepszy od swojego literackiego pierwowzoru.. Produkcja Davida Finchera sprawiła, że powieść amerykańskiego pisarza Chucka Palahniuka zyskała niesamowity rozgłos. Między innymi przez kinowy przebój, książka spotkała się też z licznymi kontrowersjami. Krytyce poddane zawarte przez pisarza brutalne opisy scen walki. Z kolei sam film stał się kultowy szczególnie wśród osób z tzw. generacji X. Na Festiwalu Filmowym w Wenecji produkcję nazwano „Mechaniczną pomarańczą” lat 90.

Obraz skupia się na losach bezimiennego mężczyzny, którzy bierze udział w korporacyjnym wyścigu szczurów. Bohater cierpi na bezsenność i szczerze nienawidzi swojego życia. Nieoczekiwanie w jego życiu pojawia się pełen energii Tyler Durden. Nowy znajomy imponuje narratorowi swoją anarchistyczną postawą Oboje wpadają na pomysł, by założyć podziemny klub nielegalnych walk bokserskich. Miejsce to ma zagwarantować głównemu bohaterowi swojego rodzaju oczyszczenie. Sytuacja wymyka się spod kontroli, gdy tytułowy krąg przeradza się w niebezpieczną organizację zmierzającą do unicestwienia panującego na świecie porządku. W rolach głównych Edward Norton oraz Brad Pitt.

„Mechaniczna pomarańcza” nie jest jedyną ekranizacją w dorobku Kubricka. Wśród jego najwybitniejszych dzieł znajduje się także „Lśnienie”. Przeniesiony na język filmu horror autorstwa Stephena Kinga początkowo nie spotkał się z ciepłym przyjęciem widzów oraz krytyki. Sam pisarz nie był wielkim fanem produkcji, a szczególnie decyzji powierzenia głównej roli Jackowi Nicholsonowi. Dziś trudno pojąć, że doskonale zrealizowane „Lśnienie” było nawet nominowane do dwóch Złotych Malin! Obecnie przecież obraz ten traktuje się jako klasykę gatunku kina grozy.

Jack Torrance jest pisarzem, który przyjmuje posadę stróżna nocnego w opuszczonym na czas zimy hotelu
Overlook. Mężczyzna wraz z żoną oraz synem przybywa do wielkiego budynku, gdzie zamierza pracować nad nową powieścią. Początkowo nic nie wskazuje na to, że hotel stanie się miejscem wielkiej tragedii. Z czasem jack zatraca się w psychozie i zamienia życie rodziny w piekło.

Kolejną pozycję na liście najlepszych filmów powstałych na podstawie książek zajmuje „Lolita” Stanleya Kubricka. Ekranizacja słynnej powieści Vladimira Nabokova (sprzedanej w liczbie 50 milionów egzemplarzy” opowiada o przybyłym z Europy do Stanów Zjednoczonych wykładowcy i pisarzu – Humbercie. Mężczyzna zdradza wręcz maniakalną fascynację młodymi i niedojrzałymi dziewczynami, które już eksponują swoje wdzięki. Pewnego dnia bohater spotyka trzynastoletnią Dolores Haze. Jej uroda dosłownie kradnie serca Humberta. By być bliżej tytułowej Lolity, pisarz żeni się z jej matką. W rolach głównych James Mason, Sue Lyon oraz Shelley Winters.

Wybitne filmy na podstawie książek powstawały również w Polsce. Przykładem jest chociażby „Ziemia obiecana” w reżyserii Andrzeja Wajdy. Ponadczasowa ekranizacja powieści Władysława Reymonta jest dziś uznawana za jedno z największych osiągnięć rodzimej kinematografii.

Wajda w doskonały sposób ukazał realia Łodzi z końca XIX wieku. „Ziemia obiecana” to opowieść o trzech przemysłowcach, którzy marzą o dorobieniu się wielkiej fortuny. Rezygnują tym samym ze swoich młodzieńczych ideałów i wdają się w bezwzględną rywalizację napędzaną żądzą pieniądza. W rolach głównych Daniel Olbrychski, Wojciech Pszoniak oraz Andrzej Seweryn.

Mówiąc o polskich filmach na podstawie książek, nie można zapomnieć oczywiście o „Weselu”. Obraz Andrzeja Wajdy oparty na dramacie Stanisława Wyspiańskiego jest chyba jedną z najbardziej innowacyjnych produkcji w naszym kinie. Do dziś zachwyca przede wszystkim wierne odwzorowanie wiejskich realiów, w jakich rozgrywa się akcja literackiego pierwowzoru. Na słowa uznania zasługują również gra aktorów oraz świetna praca operatorów.

„Wesele” to opis biesiady wystawionej na cześć zaślubin przybyłego z miasta literata i prostej chłopki. Tytułowa zabawa uwypukla wszystkie narodowe cechy Polaków. W filmie, podobnie jak w dramacie, pojawiają się tajemnicze postaci, o konkretnym symbolicznym nacechowaniu. W rolach głównych Ewa Ziętek, Daniel Olbrychski, Andrzej Łapicki i Wojciech Pszoniak.

„Ben Hur” to film, który wciąż zachwyca swoim wielkim rozmachem. Zdobywca 11 Oscarów powstał na bazie sprzedanej w nakładzie 50 milionów egzemplarzy powieści historycznej autorstwa Lewisa Wallace’a. Choć produkcja Williama Wylera nie jest jedyną ekranizacją tej książki, to śmiało można uznać, że należy się jej miano najlepszej.

Akcja „Ben Hura” rozgrywa się w Jerozolimie na początku naszej ery. Tytułowy bohater jest żydowskim księciem, który wiedzie szczęśliwe i dostojne życie. Wszystko zmienia się, gdy Ben Hura odwiedza stary znajomy – Messala. Mężczyzn poróżniają poglądy polityczne. Pewne zdarzenie sprawia, że żydowski książę zostaje bezpodstawnie oskarżony o dokonanie zamachu na życie dawnego przyjaciela. W efekcie główny bohater musi opuścić rodzinną Jerozolimę. Ben Hur obiecuje zemścić się na Messali. Podczas tułaczki spotyka on Jezusa Chrystusa. W rolach głównych Charlton Heston, Jack Hawkins, Haya Harareet i Stephen Boyd.

„Myszy i ludzie” to kameralny dramat obyczajowy w reżyserii Gary’ego Sinise’a oparty na opowiadaniu Johna Steinbecka o tym samym tytule. Film ukazuje historię dwóch przyjaciół, którzy podczas wielkiego kryzysu znajdują prace na jednej z farm. George i Lennie są niemal nierozłączni. Pierwszy z nich musi opiekować się swoim kompanem, który cierpi na pewien stopień upośledzenia umysłowego. Lennie, który wydaje się być postawnym mężczyzną, zachowuje się niczym małe dziecko. Obaj panowie marzą, że w przyszłości kupią swoje ranczo. Wszystko przekreśla jednak pewien incydent z udziałem chorego bohatera. W rolach głównych fenomenalni John Malkovich oraz Gary Sinise.

W zestawieniu najlepszych filmów na podstawie książek nie mogło zabraknąć „Przeminęło z wiatrem” w reżyserii Geroge’a Cukora, Sama Wooda oraz Victora Fleminga. Nagrodzona ośmioma Oscarami ekranizacja romansu Margaret Mitchell (sprzedana w liczbie około 30 milionów egzemplarzy) to w zasadzie filmowa epopeja Stanów Zjednoczonych. Trwające niemal 4 godziny arcydzieło stało się dzięki swej wyjątkowej rywalizacji kamieniem milowym w całej historii kina.

„Przeminęło z wiatrem” opowiada o burzliwych losach Scarlett O’Hary (Vivien Leigh), która wiedzie wygodne życie wśród adorujących ją mężczyzn. Wszystko przerywa jednak wojna. Scarett dowiaduje się także, że jej miłość sprzed lat – Ashley Wilkes (Leslie Howard) planuje wziąć ślub z inną kobietą. Bohaterka chcąc zrobić na złość dawnemu ukochanemu, wychodzi za pierwszego mężczyznę, który proponuje jej małżeństwo.

Pozostańmy jeszcze w klimacie gorących romansów. „Co się wydarzyło w Madison County” Clinta Eastwooda to przeniesiona na wielki ekran powieść Roberta Jamesa Wallera. To wzruszająca opowieść o fotoreporterze, który otrzymuje zlecenie sfotografowania krytych mostów. Po drodze mężczyzna zatrzymuje się na przypadkowo napotkanej farmie. Tę zamieszkuje kobieta wraz z mężem i dziećmi. Rodzina bohaterki wyjechała jednak do sąsiedniego stanu na targi. Francesca czuje się opuszczona i znudzona. Pojawienie się przystojnego fotografa budzi w niej na nowo chęć do życia. W rolach głównych Meryl Streep oraz Clint Eastwood.

Na początek kilka liczb – „Harry Potter” autorstwa J.K. Rowling jest najlepiej sprzedającą się serią książek w dziejach. Na całym świecie 8 tomów powieści rozeszło się w nakładzie przekraczającym 450 milionów egzemplarzy. Tylko pierwsza część sagi sprzedała się ponad 107 milionów razy. Trudno się zatem dziwić, że tak popularne literackie dzieło doczekało się kinowej ekranizacji. Choć poszczególne filmowe odsłony „Harry’ego Pottera” mają wiele mankamentów, to i tak skradły serca widzów żądnych wspaniałej przygody w magicznym świecie nastoletnich czarodziejów.

Jeśli twoja książka sprzedała się nakładzie 80 milionów egzemplarzy, możesz się spodziewać, że prędzej czy później trafi na ekrany kin. Przekonał się o tym Dan Brown – autor „Kodu Leonarda da Vinci”. W 2006 roku Ron Howard zekranizował popularną powieść, która zdołała zarobić na siebie ponad 750 milionów dolarów.
Thriller opowiada o tajemniczym morderstwie dokonanym w Luwrze. Jego ofiarą pada kustosz muzeum. Zagadkę zbrodni ma rozwiązać wykładowca harwardzki i spec od symboliki – Robert Langdon (Tom Hanks)
. Bohater odkrywa, że sprawa może mieć związek z tajnym stowarzyszeniem Zakonu Syjonu, rzekomo strzegącego największego skarbu ludzkości, czyli Świętego Graala.

Wszystkie trzy części filmowego „Władcy Pierścieni” ocierają się o arcydzieło. Produkcje Petera Jacksona to zaawansowane technologicznie, świetnie opowiedziane kino fantasy na miarę XXI wieku. Gdyby Tolkien doczekał ekranizacji swojej największej literackiej spuścizny, z pewnością przypadłaby mu ona do gustu. Siedemnaście Oscarów oraz boxoffice zamykający się w kwocie ponad 2 miliardów dolarów – taki wynik nie jest dziełem przypadku. „Władca Pierścieni” to seria kompletna, nieposiadająca w zasadzie słabych stron.