"Przedwiośnie" ma już 16 lat. Jak potoczyły się losy młodych gwiazd?

16 lat temu do kin wszedł jeden z najdroższych polskich filmów. „Przedwiośnie” Filipa Bajona kosztowało ponad 20 mln zł i zgromadziło w kinach 1 743 933 widzów. Równocześnie nakręcono też 6-odcinkowy serial.

Zdjęcia trwały 75 dni. Film kręcono między innymi w Warszawie, Piotrkowie Trybunalskim, okolicach Kielc, Moskwie, Baku i na pustyni Gobustan w Azerbejdżanie.

Na ekranie pojawiła się plejada gwiazd. Główną rolę, Cezarego Baryki, powierzono Mateuszowi Damięckiemu, obok niego pojawili się zaś bardziej doświadczeni aktorzy: Krystyna Janda, Danuta Szaflarska, Krzysztof Globisz, Janusz Gajos czy Daniel Olbrychski.

Szczególne uznanie krytyki zdobyły dwie młode aktorki, Karolina Gruszka i Małgorzata Lewińska.

Pierwsza ekranizacja „Przedwiośnia” powstała już w 1928 roku.Niemy film wyreżyserował Henryk Szaro, a główną rolę zagrał Zbigniew Sawan.

Kolejne plany przeniesienia powieści na ekran pojawiły się już w latach 70. Za kamerą stanąć miał Andrzej Wajda, który jako Barykę widział Daniela Olbrychskiego. Do realizacji planów nie doszło. Dopiero w 2001 roku Filip Bajon zdobył fundusze na swój film. Olbrychski był już wtedy za stary, by zagrać Cezarego, Bajon obsadził go więc w roli opiekuna chłopca, Szymona Gajowca.

Bajon (na zdjęciu) wyznawał, że „Przedwiośnie” było dla niego niezwykle ważnym projektem i miał nadzieję, że trafi tym filmem zwłaszcza do młodszej publiczności.

- Zrobiłem film o dojrzewaniu młodego człowieka w kilku całkiem odmiennych rzeczywistościach. Pokazałem okres przełomu, o którym nikt w naszym kinie jeszcze nie opowiadał, obejmujący lata od 1914 do 1921 – mówił w wywiadzie dla Stopklatki.

- Okres obejmujący zarówno rewolucję, jak i początki państwa polskiego, wojnę polsko-bolszewicką. Mam nadzieję, że po wyjściu z kina widz zada sobie pytania: jacy jesteśmy? Kim jesteśmy? Co uczyniliśmy ze z takim trudem zdobytą wolnością? Co to jest polskość?

Główną rolę reżyser zdecydował się powierzyć studentowi szkoły teatralnej, Mateuszowi Damięckiemu.

- Przy wyborze kierowałem się również pewnym filmowym myśleniem: młodszemu łatwiej zagrać starszego niż odwrotnie. O tym, że mam rację, przekonałem się, gdy obejrzałem "Cyrulika Syberyjskiego" Nikity Michałkowa, w którym Mienszikow, aktor ponad trzydziestoletni, gra osiemnastoletniego kadeta. I w tym czuć nieprawdę! - uzasadniał swoją decyzję w Stopklatce.

* - On świetnie gra, ale ja nie wierzę, że jest osiemnastolatkiem. Mateusz ma wszelkie cechy potrzebne do zagrania roli Baryki: jest inteligentny, przystojny, wysportowany, ma wdzięk. A Baryka musiał mieć coś takiego w sobie, skoro rzuciły się na niego trzy kobiety naraz.*

Tymi trzema kobietami były Laura Kościeniecka, Karolina "Karusia" Szarłatowiczówna i Wanda Okszyńska, które zagrały kolejno Małgorzata Lewińska (na zdjęciu), Urszula Grabowska i Karolina Gruszka.

Gruszka, uważana za jedną z najbardziej interesujących artystek młodego pokolenia, związała się z reżyserem Iwanem Wyrypajewem, któremu urodziła dziecko, i coraz więcej czasu spędzała poza granicami naszego kraju. Niedawno jednak podjęła decyzję o opuszczeniu Moskwy i powrocie do ojczyzny Niedługo będzie można ją oglądać w filmie „Maria Skłodowska-Curie”, w którym wciela się w tytułową rolę.

Grabowska stale pojawia się na ekranie, choć zwykle na drugim planie. I jest to jej na rękę, ponieważ dzięki temu nie musi na długo opuszczać męża i syna. A, jak wyznaje, przez jej wyjazdy ich małżeństwo przeżywało ogromne problemy.

- Związek na odległość trochę nam szkodził, bywało niebezpiecznie, bo pojawiała się niepewność, zazdrość, kłótnie – wspominała i dodawała, że udało im się pokonać kryzys.

Dla Lewińskiej (na zdjęciu) rola w „Przedwiośniu” była szansą na zerwanie z komediowym wizerunkiem, który utwierdziły seriale „Lokatorzy” i „Sąsiedzi”.

- Chciałabym, żeby reżyserzy w końcu uświadomili sobie, że jestem elastyczną osobą, i mogę grać nie tylko role komediowe – mówiła w wywiadzie dla "Głosu Wielkopolskiego".

Trzy lata temu po raz kolejny zaszła w ciążę i urodziła bliźnięta. Od tamtej pory praktycznie nie pojawia się na ekranie.

- Zdaję sobie sprawę, że reżyserzy mogą pomyśleć, że nie opłaca się obsadzać Lewińskiej, bo ona tylko dzieci rodzi. Ale prawda jest taka, że jeśli aktorka ma rodzinę, zawsze płaci frycowe *– tłumaczyła w „Twoim Imperium”. *- Zaś szybki powrót do pracy ma swoją cenę. Jeśli przy dziecku nie ma matki, ktoś inny ma przywilej oglądania, jak ono się rozwija.

Oczywiście największa uwaga skupiona była właśnie na Damięckim. On sam twierdził, że rola Baryki była dla niego ogromnym wyzwaniem.

- Pierwszy raz gram takiego bohatera, który pokazany jest na przestrzeni kilku lat i w tym czasie bardzo się zmienia, zdobywa olbrzymie życiowe doświadczenie, często popada ze skrajności w skrajność. A wiadomo, że jeśli bohater reprezentuje tak różne, skrajne postawy, to każdy znajdzie w nim takie cechy, z którymi może się identyfikować. Ja też mam w sobie coś z Baryki – mówił w jednym z wywiadów.

Jak potoczyła się jego kariera? Ostatnio Damięckiego można oglądać głównie w teatrze i na małym ekranie; dostał angaż w serialu „Na dobre i na złe” i pojawił się w serialu „Bodo”, w którym wcielił się w Adama Brodzisza.