Film "Wybór Zofii" to film, który warto obejrzeć nie tylko do matury. Na prezentacji ustnej może być jednak dziełem, które maturzysta dopasuje do wielu motywów.
Wraz z wprowadzeniem nowej formuły matury ustnej z języka polskiego, uczeń musi mieć wszechstronną wiedzę na temat kultury, literatury, sztuki czy filmografii. Ta ostatnia może pomóc w zdaniu bez wkuwania.
Pierwszą propozycją w rankingu najlepszych filmów do matury jest "Wybór Zofii". To ambitny i wzruszający obraz kobiety, której życie legnie w gruzach wraz z wybuchem II wojny światowej. Tytułowa Zofia musi stanąć bowiem przed wyborem, który na zawsze zmieni ją, jej psychikę i postrzeganie świata. Film "Wybór Zofii" powstał w 1982 roku, a jego reżyserem jest Alan. J. Pakula, Amerykanin o korzeniach polsko-żydowskich. W roli głównej niesamowita Meryl Streep.
Przykład filmu "Wybór Zofii" przytoczyć można w wypowiedzi na maturze ustnej w przypadku wielu motywów. Wymienić można chociażby motyw matki, kobiety, II wojny światowej, Żydów, trudnego wyboru, traumy czy przetrwania, tu akurat w nieludzkim obozie koncentracyjnym.
Wielki Gatsby (The Great Gatsby)
Motywy zdobywania kobiety, bogacenia się i zemsty przewijają się w kulturze bardzo często. Jednym z utworów, który je wykorzystuje, jest "Wielki Gatsby".
Film "Wielki Gatsby" z 2013 roku w reżyserii Baza Luhrmanna to piąta już w historii kina ekranizacja kultowej powieści Francisa Scotta Fitzgeralda o tym samym tytule. Opowiada o człowieku, który dorobił się ogromnego majątku, aby zdobyć serce ukochanej kobiety. Próbuje spotkać ją na jednym z wielkich przyjęć, które regularnie wydaje dla sąsiadów i przyjaciół. Gatsby to jednak człowiek tajemniczy i nieprzestępny.
Podobne historie znaleźć można również w innych produkcjach, między innymi w filmie "Hrabia Monte Christo", gdzie wzbogacenie ma pomóc w akcie zemsty. Jeśli chodzi o literaturę to fabułę "Wielkiego Gatsby'ego" odnieść można do "Lalki" Bolesława Prusa, gdzie również do czynienia mamy z miłością i majątkiem. Ukryte w omawianym filmie motywy maturalne to na przykład motyw wzbogacania się dla jakiegoś celu, motyw miłości czy bogactwa.
Chłopiec w pasiastej piżamie (The Boy in the Striped Pyjamas)
Film "Chłopiec w pasiastej piżamie" to obraz niewinnych dzieci, które muszą sprostać trudnej rzeczywistości. Jako twór kultury może być świetnym przykładem filmu do matury ustnej z języka polskiego.
Głównymi bohaterami filmu "Chłopiec w pasiastej piżamie" (2008, reż Mark Herman) są dwaj chłopcy, którzy znajdują się po dwóch stronach muru. Pierwszy z nich, Szmul to kilkuletni Żyd, który znalazł się podczas II wojny światowej w obozie pracy, drugi natomiast to Bruno, syn wysoko postawionego oficera SS. Dzieci widują się przez druciane ogrodzenie i wymieniają uwagi na temat świata, który trudno im zrozumieć. Drogą przypadku dzieją się rzeczy, które pozwalają przejrzeć na oczy również dorosłym.
W filmie "Chłopiec w pasiastej piżamie" doszukać się można motywu dziecka, Żydów, wojny i rodziny. Dzięki porównaniu sytuacji dziecka uwięzionego i wolnego można przykład filmu "Chłopiec w pasiastej piżamie" wpleść również w prezentację na maturze, której motywem przewodnim jest zagadnienie wolności.
Anna Karenina
Film "Anna Karenina" z 2012 roku w reżyserii Joe Wrighta to kolejna ekranizacja pozytywistycznej powieści Lwa Tołstoja o tym samym tytule.
Fabuła filmu "Anna Karenina" jest wierna oryginałowi, choć wbrew niemu sam obraz przedstawiony jest w teatralny sposób, nie zaś prozaiczny. Film opowiada o kobiecie, która jako żona wysoko postawionego urzędnika w carskiej Rosji musi walczyć z rodzącą się w niej miłością do innego mężczyzny, konwenansami i targającymi nią sprzecznościami. "Anna Karenina" to film o wystawnych przyjęciach, konserwatywnej socjecie, więzach rodzinnych i oddaniu.
Jako przykład filmu do matury ustnej z języka polskiego "Anna Karenina" sprawdzi się w przypadku motywu kobiety, miłości i szaleństwa. Nawiązaniem może być chociażby historia Romea i Julii. Dzięki pobocznemu wątkowi Lewina i Kitty mówić można również o mezaliansie czy motywie wsi, na której ci zamieszkują, a której realia dalekie były standardom życia w Petersburgu czy Moskwie.
Siódma pieczęć (Det sjunde inseglet)
"Siódma pieczęć" to jeden z najlepszych filmów wybitnego szwedzkiego reżysera Ingmara Bergmana, przełomowy dla jego kariery. Film powstał w 1957 roku.
Film "Siódma pieczęć" to niejednoznaczny, pełny alegorii obraz ryzykownej gry o życie. Głównym bohaterem filmu jest powracający do domu z wyprawy krzyżowej rycerz Antonius Block. W podróży towarzyszy mu giermek Jöns, ale wkrótce dołącza również Śmierć, która chce zabrać rycerza do krainy umarłych. Sprytny Antonius Block wyzywa kostuchę na pojedynek szachowy – jeśli wygra, zyska życie. Troje bohaterów wędruje przez tereny dotknięte zarazą, gdzie ludzie z jednej strony bojąc się śmierci, pokutują, z drugiej zaś nie stronią od uciech przyziemnych. Ta podróż i rozgrywka szachowa ze Śmiercią pozwoli rycerzowi przemyśleć sens życia i prawdziwość wiary w istnienie Boga.
Motywami w filmie "Siódma pieczęć", które omawiane są często na maturze ustnej z języka polskiego, są motyw wędrówki, rycerza, przeznaczenia i śmierci. Dwa ostatnie znaleźć można także w filmie "Joe Black" z 1998 roku w reżyserii Martina Bresta oraz średniowiecznym dziele literackim "Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią" nieznanego autora.
Oldboy
Być może niespodziewanie, ale "Oldboy" w zestawieniu najlepszych filmów do matury pojawić się musiał. To obraz, który można obejrzeć w dwóch adaptacjach – koreańskiej i amerykańskiej.
Oryginałem jest film "Oldboy" produkcji koreańskiej z 2003 roku (reż. Chan-wook Park). Hollywoodzki remake filmu "Oldboy. Zemsta jest cierpliwa" to produkcja z 2013 roku w reżyserii Spike'a Lee. W zestawieniu najlepszych filmów do matury znalazła się wersja oryginalna. Jej bohaterem jest przetrzymywany przez 15 lat w niewoli Dae-su Oh, który po uwolnieniu zaprzysięga zemstę oprawcy. Jak się jednak okaże, to on sam będzie celem wymierzania sprawiedliwości.
W filmie "Oldboy" najbardziej wyrazistym motywem, który może pojawić się na egzaminie ustnym z języka polskiego, jest motyw zemsty. Jednak przykład tego filmu można podać również przy omawianiu motywu przetrwania, szaleństwa oraz przeznaczenia, zwłaszcza w kontekście konfrontacji z dramatem "Król Edyp" autorstwa Sofoklesa.
Leon Zawodowiec (Léon)
"Leon Zawodowiec" to kolejny film, który można polecić każdemu, również wszystkim osobom podchodzącym do egzaminu dojrzałości.
Film "Leon Zawodowiec" to już klasyka. Powstał w 1994 roku, a za kamerą stanął Luc Besson. To historia nastolatki, która planuje zemstę. Głównym bohaterem filmu "Leon Zawodowiec" jest Leon, człowiek spokojny, kulturalny, który zarabia na chleb jako płatny zabójca. W swojej pracy jest zawodowcem. Pewnego dnia pod jego opiekę trafia kilkunastoletnia Matylda. Cała rodzina dziewczyny została zamordowana, za co nastolatka poprzysięga zabójcy zemstę. Leon przygotowuje ją do odwetu.
W filmie "Leon Zawodowiec" pojawia się motyw zemsty, a także dziecka, które życie zmusza do przyspieszonego dorastania. Motyw zemsty w "Leonie Zawodowcu" można zestawić z historią przedstawioną w "Hamlecie", w której główny bohater także planuje odwet za śmierć swojego ojca.
Adwokat diabła (The Devil's Advocate)
Film "Adwokat diabła" to hit z Alem Pacino i Keane Reevesem. Film powstał w 1997 roku, a jego reżyserem jest Taylor Hackford.
Głównym bohaterem filmu "Adwokat diabła" jest młody i przystojny prawnik, który odnosi w swoim zawodzie sukcesy. To zasługa niezwykłej mocy perswazji i doskonale wyćwiczonej retoryki. W życiu prywatnym także mu się wiedzie – ma piękną i wyrozumiałą żonę. Pewnego dnia Kevin Lomax otrzymuje ciekawą i lukratywną propozycję od właściciela ogromnej kancelarii prawnej w Nowym Jorku. Przyjmuje ofertę i przenosi się wraz z żoną do metropolii. Każdy kolejny dzień będzie sprawiał jednak, że Kevin zacznie się zastanawiać, czy jego szef John Milton jest tym, za kogo się podaje.
W filmie "Adwokat diabła" pojawia się motyw szatana, który jest tak częsty w literaturze, jak wśród tematów matury ustnej z języka polskiego. Literackimi przykładami, w których pojawia się postać diabła w ciele człowieka, są chociażby "Mistrz i Małgorzata" Michaiła Bułhakowa czy "Faust" Johanna Wolfganga von Goethego (tu występuje topos psychomachii).
Pasja (The Passion of the Christ)
"Pasja" to chyba najgłośniejszy film o śmierci Jezusa. Jego reżyserem jest Mel Gibson, sama zaś produkcja powstała w 2004 roku.
Fabuła filmu "Pasja" obejmuje 12 ostatnich godzin przed męczeńską śmiercią Jezusa z Nazaretu. Kolejne wydarzenia odnoszą się do przekazów Nowego Testamentu i obejmują znane z tradycji Kościoła katolickiego kolejne stacje drogi krzyżowej, zaczynając od modlitwy w ogrodzie Getsemani. W filmie intryguje realizm scen biczowania, niesienia krzyża i męczeńskiej śmierci.
Jasne jest, że głównym motywem w filmie "Pasja" jest motyw cierpienia, jednak niejedynym.
Podczas matury ustnej z języka polskiego wspomnieć można o motywie matki, którą jest Maryja, zdrady, a także mesjanizmu, który skonfrontować można na przykład z dziełem Adama Mickiewicza "Dziady cz. III". Co ciekawe, w filmie "Pasja" pojawia się motyw szatana, który przybiera kobiecą postać i najpierw kusi, a potem ukryty w tłumie wędruje z Jezusem na samą Golgotę.
Władca pierścieni: Drużyna pierścienia (The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring)
Do obejrzenia filmu "Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia" oraz jego kontynuacji najprawdopodobniej nie trzeba namawiać żadnego przedstawiciela młodego pokolenia.
"Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia" to nagrodzona Oscarami megaprodukcja, która zdobyła fanów na całym świecie. Warto wspomnieć, że powstała w 2001 roku, a za jej reżyserię odpowiedzialny jest Peter Jackson. Fabuła filmu "Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia" oparta jest na trylogii autorstwa J.R.R. Tolkiena. Opowiada o Frodo Bagginsie, który zostaje Powiernikiem Pierścienia. Według Gandalfa ten magiczny przedmiot może być Jedynym Pierścieniem, który po odzyskaniu pozwoli jego twórcy Sauronowi przejąć władzę nad światem. Frodo wraz z Drużyną Pierścienia wyrusza w niebezpieczną podróż, aby raz na zawsze zniszczyć pierścień.
Podczas ustnego egzaminu maturalnego z języka polskiego nawiązać można do "Władcy Pierścieni: Drużyna Pierścienia" jako utworu wykorzystującego motyw wędrówki. Trafnym nawiązaniem literackim do tematu będzie "Mały Książę" Antoine’a de Saint-Exupéry’ego, "Odyseja" (najprawdopodobniej) Homera lub "Don Kichot" Miguela de Cervantesa.
Miasto 44
"Miasto 44" to film Jana Komasy z 2014 roku. W nowatorski sposób przedstawia losy fikcyjnych bohaterów, którzy wzięli udział w Powstaniu Warszawskim.
Film "Miasto 44" może wydawać się typowym obrazem miłości w czasach wojny. Faktycznie, głównymi bohaterami filmu są zakochani w sobie Stefan i Alicja. Chłopak opiekuje się matką i młodszym bratem, zarabiając jako pracownik fabryki. Jego ojciec zginął podczas kampanii wrześniowej, a on sam obiecał matce, że nie zaangażuje się w działalność podziemną. Tymczasem przyjaciółka Stefana, Kama, wciąga go do ruchu oporu. Tam chłopak poznaje Alicję. To miłość od pierwszego wejrzenia, która daje siłę do walki i przetrwania w okrutnym świecie wojny.
Maturzysta podchodzący do matury ustnej z języka polskiego może podać przykład "Miasta 44" jako filmu, w którym występuje motyw miłości, patriotyzmu, ojczyzny czy młodości. Wsparciem wypowiedzi będzie szereg dzieł literackich odnoszących się do II wojny światowej.
Sprawa Kramerów (Kramer vs. Kramer)
Film "Sprawa Kramerów" to fenomenalny obraz dysfunkcyjnej rodziny z 1979 roku. Za reżyserię odpowiada Robert Benton.
Ranking najlepszych filmów do matury zamyka się klamrą. "Sprawa Kramerów" to tak jak "Wybór Zofii" film z udziałem Meryl Streep. Na planie towarzyszy jej Dustin Hoffman. Film jest zdobywcą kilku statuetek Oscara. Przedstawia historię rodziny, której dni są policzone. Ted Kramer jest pracoholikiem, który nie zwraca uwagi na sprawy rodzinne. Pewnego dnia jego żona Joanna przepełniona żalem porzuca go, pozostawiając pod jego opieką kilkuletniego syna. Mężczyzna początkowo nie potrafi odnaleźć się w roli ojca na pełen etat, jednak wkrótce nawiązuje dobry kontakt z synem. Tymczasem jego żona wraca, aby odebrać dziecko. Sprawa Krammerów trafia do sądu.
W filmie "Sprawa Kramerów" zauważyć można przede wszystkim motyw rodziny, co ważne z kłopotami. Rodzinę znaleźć można też w działach literackich, na przykład "Świętoszku" czy "Moralności Pani Duskiej".