"Trzy kolory: Czerwony": główny obraz retrospektywy filmów Kieślowskiego podczas 6. edycja Sokołowsko Festiwal Filmowy Hommage a Kieślowski

Każdy z nich stanowi punkt wyjścia do rozmów o tym, jak oddziałują one na odbiorcę, jak są skonstruowane, co je wyróżnia pod względem estetyki i języka wśród porównywalnych filmów współczesnych, a także jak zawarte w nich wątki, tematy i znaczenia przekładają się na nasze czasy. W centrum zainteresowania znajdą się w tym roku życiowe dylematy, konflikty i dramaty bohaterów oraz narracja, znaczenia i stylistyka każdego z filmów.

Głównym obrazem Festiwalu w sekcji Hommage à Kieślowski – retrospektywie filmów reżysera – będzie polsko-francusko-szwajcarska koprodukcja z 1994 roku „Trzy kolory: Czerwony”. Ten nominowany do Złotej Palmy w Cannes, Złotych Globów i do Oscara w 3 kategoriach (reżyseria, scenariusz oryginalny i zdjęcia) dramat psychologiczny jest ostatnim dziełem i pożegnaniem Krzysztofa Kieślowskiego z pracą w filmie. Do dziś film ten uważany jest przez wielu krytyków i filmowców za swoisty testament artystyczny Kieślowskiego. Autorem zdjęć do filmu jest Piotr Sobociński, jeden z najwybitniejszych polskich operatorów, zmarły przedwcześnie w Kanadzie w 2001 roku. Muzykę do filmu, nagrodzoną w 1995 roku Złotymi Cezarami – najważniejszą francuską nagrodą filmową – stworzył Zbigniew Preisner. Scenariusz do „Czerwonego”, napisany wspólnie z Krzysztofem Piesiewiczem, otrzymał szereg prestiżowych nominacji, m.in. do Oscara, Cezarów oraz brytyjskiej nagrody BAFTA i uznawany jest do dziś jako dowód autorskiego kunsztu, precyzji
myślowej jego autorów i bogactwa znaczeń i możliwości interpretacyjnych. Opowieść zawarta w „Czerwonym” splata losy dwojga ludzi: Valentine Dusseau (Irène Jacob), młodej, wrażliwej modelki i Josepha Kerna (Jean-Louis Trintignant), emerytowanego sędziego podsłuchującego rozmowy telefoniczne swoich sąsiadów. Pokaz filmu, emitowanego w drugi dzień Festiwalu, zwieńczy rozmowa z udziałem m.in. Krzysztofa Piesiewicza. Gościem specjalnym będzie Piotr Sobociński Junior: operator filmowy i syn Piotra Sobocińskiego. Festiwalowa publiczność będzie więc miała okazję poznać nieznane dotąd aspekty procesu twórczego – pisania scenariusza i produkcji filmu, który zamyka trylogię „Trzy Kolory”.

Pierwszego festiwalowego dnia o kulisach powstania filmu „Spotkanie z Krzysztofem Kieślowskim” opowie gość Festiwalu: wybitny dokumentalista Andreas Voigt, laureat prestiżowej Niemieckiej Nagrody Filmowej, zaczynający swą karierę jako montażysta i scenarzysta w Studiu Filmów Dokumentalnych DEFA i w Poczdamie. Reżyser znany jest z wykładów na uczelniach w wielu krajach w Europie i Ameryce, a także w Singapurze i Indiach. Zrealizował między innymi cykl „Filmy z miasta Lipsk”, kinowe dokumenty przedstawiające wybranych bohaterów: mieszkańców Lipska. Tłem historycznym cyklu jest upadek muru berlińskiego, zjednoczenie Niemiec i towarzyszący im proces głębokiej transformacji społeczeństwa postkomunistycznego, ujęte w wymiarze indywidualnym. Podczas festiwalowego spotkania z Andreasem Voigtem zatytułowanego „Na przypadek trzeba zasłużyć”, odwołującego się do wypowiedzi Kieślowskiego na jednym z warsztatów, będzie można usłyszeć o specyfice pracy dokumentalisty w dwóch systemach społecznych: NRD i Niemiec, ale także
o roli ograniczeń, trudności i przypadku w pracy dokumentalisty na przykładzie prac zdjęciowych z Krzysztofem Kieślowskim w grudniu 1995 roku, w wyniku których powstał w roku 1996 film „Spotkanie z Krzysztofem Kieślowskim”. Dokument ten, nakręcony na zlecenie bawarskiej telewizji publicznej, jest przedostatnim filmem z Krzysztofem Kieślowskim. Wyróżnia się narracyjną formą, strukturą opowiadania i intensywnością prowadzonej rozmowy. Z rozmowy z reżyserem stopniowo wyłania się osobista, miejscami intymna i niepozbawiona goryczy refleksja Krzysztofa Kieślowskiego o kondycji współczesnego człowieka. Odpowiedzi Kieślowskiego rzucają też nowe światło na niektóre jego reżyserskie decyzje i podejście do procesu twórczego i życia, w tym do polityki, przyjaźni, odpowiedzialności i sensu miłości, tworząc wielopłaszczyznowy portret artysty i człowieka.

Na szczególną uwagę zasługują przygotowane spotkania wokół filmów i dyskusje z filmoznawcami: prof. Mikołajem Jazdoniem, dr. Rafałem Koschanym, krytykiem filmowym Łukaszem Maciejewskim i filmoznawcą Piotrem Pławuszewskim oraz współtwórcami prezentowanych filmów. Towarzyszą one każdej z projekcji w sekcji „Hommage à Kieślowski”. Oprócz „Czerwonego” i dokumentu „Spotkanie z Krzysztofem Kieślowskim” na Festiwalu zaprezentowane zostaną: kontrowersyjny swego czasu ze względów politycznych dramat „Bez końca”, osadzony w okresie stanu wojennego w Polsce w roku 1982 oraz zrealizowany w 1979 roku dla WFD krótki dokument pt. „Siedem kobiet w różnym wieku”, zdradzający mistrzostwo Kieślowskiego w konstruowaniu struktury opowieści i montażu.

Nominowany do Złotych Lwów dramat psychologiczny Kieślowskiego „Bez końca” po premierze w 1985 roku wzbudził wiele kontrowersji wśród twórców i w środowiskach politycznych oraz kościelnych tamtego czasu. Bohaterem jest zmarły adwokat (w tej roli Jerzy Radziwiłowicz), wracający między żywych, by obronić robotnika sądzonego w procesie politycznym. Film ten jest początkiem współpracy Kieślowskiego z Krzysztofem Piesiewiczem i ich trwającej do śmierci reżysera głębokiej przyjaźni. Film spotkał się z ostrą krytyką zarówno pism reżimowych, jak i krytyków z kręgów działaczy opozycyjnych, którzy doszukiwali się w nim przejawów kolaboracji Kieślowskiego z władzą. Sugestywny, nieopowiadający się za jakąkolwiek ideologią, lecz rysujący stan głębokiego rozłamu społecznego i depresji obraz Polski 1982 roku oraz liczne elementy symboliczne podnoszone były głównie przez krytyków zagranicznych i niezależnych ideologicznie i politycznie krytyków z Polski. W filmie wystąpili także m.in. Grażyna Szapołowska, Maria Pakulnis,
Artur Barciś, Aleksander Bardini. Publiczność przyjęła obraz entuzjastycznie, z wielkim zrozumieniem pojmując mroczny portret i złożoność wyborów bohaterów. „Bez końca” to także początek twórczej współpracy z autorem muzyki Zbigniewem Preisnerem. Inspirowana filmem rozmowa z udziałem Krzysztofa Piesiewicza i autora zdjęć Jacka Petryckiego będzie transmitowana także w Narodowym Instytucie Audiowizualnym w Warszawie, w ramach wspólnego projektu Sokołowsko na Wałbrzyskiej.

Siedem tancerek, siedem dni, siedem historii – dziejący się w rytmie dni tygodnia dokument „Siedem kobiet w różnym wieku”, nagrodzony w 1979 roku na Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Krótkometrażowych, emitowany drugiego dnia Festiwalu, będzie punktem wyjścia do dyskusji m.in. o roli konstrukcji narracji i sztuce montażu w filmie dokumentalnym. Opowieść o powstawaniu filmu, wpływie Kieślowskiego na własne wybory artystyczne i nowe wątki interpretacyjne filmów przedstawią goście dyskusji po filmie, m.in. prof. Ewa Wycichowska – jedna z bohaterek filmu, dziś choreograf, pedagog, profesor sztuk muzycznych, kierownik Zakładu Tańca Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, Michał Żarnecki – autor muzyki oraz Mikołaj Jazdon – filmoznawca, profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Festiwalowe projekcje filmów Kieślowskiego oraz innych obrazów nawiązujących do estetyki dzieł reżysera oraz toczące się wokół nich dyskusje wpisują się w obchody Roku Kieślowskiego, ustanowionego przez Polską Akademię Filmową w 20. rocznicę śmierci reżysera. Festiwal współfinansowany jest m.in. przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Polski Instytut Sztuki Filmowej.